Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Robert Wróbel, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jakim reakcjom chemicznym ulega azan?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

6) klasyfikuje wodorki ze względu na ich charakter chemiczny (kwasowy, zasadowy i obojętny); wnioskuje o charakterze chemicznym wodorku na podstawie wyników doświadczenia; pisze odpowiednie równania reakcji potwierdzające charakter chemiczny wodorków; opisuje typowe właściwości chemiczne wodorków pierwiastków 17. grupy, w tym ich zachowanie wobec wody i zasad.

Zakres rozszerzony

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

6) klasyfikuje wodorki ze względu na ich charakter chemiczny (kwasowy, zasadowy i obojętny); projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego przebieg pozwoli wykazać charakter chemiczny wodorku; wnioskuje o charakterze chemicznym wodorku na podstawie wyników doświadczenia; pisze odpowiednie równania reakcji potwierdzające charakter chemiczny wodorków; opisuje typowe właściwości chemiczne wodorków pierwiastków 17. grupy, w tym ich zachowanie wobec wody i zasad.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • podaje reakcje, jakim ulega azan;

  • proponuje reakcje z udziałem azanu;

  • uzasadnia właściwości chemiczne azanu.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna;

  • problemowa.

Metody i techniki nauczania:

  • dyskusja dydaktyczna;

  • wirtualne laboratorium;

  • analiza materiału źródłowego;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • prezentacja multimedialna;

  • technika termometr.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, kreda/pisak;

  • rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: „Co można otrzymać z amoniaku”?

  2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się podać reakcje, jakim ulega amoniak. Nauczyciel zapisuje propozycje na tablicy.

  3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na trzy grupy zadaniowe (grup roboczych może być więcej):

  • grupa I – synteza mocznika i amidku sodu;

  • grupa II – synteza hydrazyny oraz spalanie amoniaku;

  • grupa III – dysocjacja amoniaku w wodzie, reakcje z kwasami i reakcje kompleksowania. Wyjaśnia, że zadaniem uczniów będzie przygotowanie prezentacji multimedialnej, np. z wykorzystaniem aplikacji Google Prezentacje, na temat reaktywności azanu. W prezentacji powinny znaleźć się równania reakcji chemicznych oraz ewentualnie zastosowanie otrzymanych związków. Uczniowie mogą korzystać z różnych dostępnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału. Nauczyciel podaje kryteria oceny prezentacji (patrz materiały pomocnicze) oraz monitoruje przebieg pracy uczniów. Po wyznaczonym czasie liderzy grup prezentują efekty pracy. Pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują poprawność merytoryczną prezentacji oraz udzielają informacji zwrotnej. Powrót do fazy wstępnej i porównanie wypowiedzi uczniów.

  1. Nauczyciel poleca pracę w parach z wirtualnym laboratorium. Uczniowie zapoznają się z poleceniem i wykonują zadanie. Po wyznaczonym czasie chętni uczniowie przedstawiają efekty pracy. Pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują poprawność merytoryczną rozwiązania.

  2. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętny uczeń z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

  1. Na zakończenie nauczyciel stosuje narzędzie do oceny stopnia opanowania wiadomości i umiejętności z zastosowaniem termometru przez uczniów. Uczniowie na skali temperatury zaznaczają cenkami, w jakim stopniu opanowali zagadnienia wynikające z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. Jeżeli ze skali będzie wynikał niski poziom temperatury, uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy.

Praca domowa:

  1. Uczniowie poszukują odpowiedzi w dostępnych źródłach informacji na pytanie: Co to jest cykl biogeochemiczny azanu?

  2. Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Wirtualne laboratorium może zostać wykorzystane podczas przygotowywania się ucznia do sprawdzianu lub do zdobycia wiedzy w przypadku nieobecności ucznia na lekcji.

Materiały pomocnicze:

  1. Nauczyciel przygotowuje narzędzie do oceny stopnia opanowania wiadomości i umiejętności z zastosowaniem termometru przez uczniów oraz cenki dla uczniów.

  2. Kryteria oceny prezentacji multimedialnej:

  • poprawność merytoryczna (zgodność z tematem; dostosowana do możliwości odbiorców, wyczerpanie tematu);

  • język prezentacji (specjalistyczna terminologia, poprawność językowa);

  • konkretność (zdania krótkie – równoważnikowe, hasła);

  • atrakcyjność (wielkość czcionki, układ treści na slajdzie, tempo wyświetlania, przejścia slajdu, wzorce slajdów);

  • estetyka (animacje, grafika, kolor, dźwięk);

  • prezentacja każdej z grup powinna mieć max. sześć slajdów;

  • czas prezentacji (wykorzystanie zaplanowanego czasu – 2 min.).

  1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

  • Co to jest azan?

  • Jakim reakcjom ulega azan?

  • Jakie właściwości ma azan?

Sprawdź się