Scenariusz zajęć

Autor: Marcin Sz. Małecki, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak przewidzieć typowe stopnie utlenienia pierwiastka?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

VIII. Reakcje utleniania i redukcji. Uczeń:

3) na podstawie konfiguracji elektronowej atomów przewiduje typowe stopnie utlenienia pierwiastków.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia reguły określenia stopnia utlenienia atomów pierwiastków;

• wybiera odpowiednią regułę, aby określić stopień utlenienia atomów pierwiastków;

• korzystając z konfiguracji elektronowej powłoki walencyjnej, określa maksymalny oraz minimalny stopień utlenienia atomów pierwiastków w związku chemicznym.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• film samouczek;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami dostępem do internetu/smartfony, tablety;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica i kreda, pisak;

• aplikacja Kahoot! lub Quizizz

• podręcznik.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania: W jaki sposób można przekształcić w jon atom pierwiastka? Jakie są/będą tego konsekwencje? Co pomaga określić drogę/sposób jonizacji atomu?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Przypomnienie definicji stopnia utlenienia.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie samodzielnie analizują treści zawarte w e‑materiale dotyczące metody określania maksymalnych oraz minimalnych stopni utlenienia pierwiastków.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film samouczek przedstawiający animację, jak obliczyć stopień utlenienia w jonach złożonych i cząsteczkach związków nieorganicznych. Uczniowie w parach po filmie wykonują załączone ćwiczenia do medium.

3. Uczniowie z nauczycielem omawiają  reguły ustalania stopni utlenienia rozwiązując załączone do nich przykłady w e‑materiale.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania lub może ułożyć quiz z wykorzystaniem aplikacji Kahoot! lub Quizizz z zastosowaniem smartfonów/tabletów: Jak definiujemy stopień utlenienia? Jakie czynności należy wykonać, aby określić maksymalne i minimalne stopnie utlenienia pierwiastka? Na jakim stopniu utlenienia występują atomy pierwiastków w stanie wolnym, np. $\text{Ar}$, ${\text{O}}_3$, ${\text{S}}_8$, ${\text{N}}_2$? Na jakim stopniu utlenienia występuje atom wodoru w wodorkach? Co to jest konfiguracja elektronowa?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może być wykorzystany w trakcie lekcji oraz jako pomoc przy wykonywaniu zadania domowego. Medium może być również wykorzystane przez uczniów nieobecnych na lekcji celem uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak definiujemy stopień utlenienia?

• Jakie czynności należy wykonać, aby określić maksymalne i minimalne stopnie utlenienia atomy pierwiastków?

• Na jakim stopniu utlenienia występują atomy pierwiastków w stanie wolnym, np. Ar, ${\text{O}}_3$, ${\text{S}}_8$, ${\text{N}}_2$?

• Na jakim stopniu utlenienia występuje atom wodoru w wodorkach?

• Co to jest konfiguracja elektronowa?