Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Jakobini, termidorianie, dyrektoriat

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje przejęcie rządów przez jakobinów;

• wyjaśnia pojęcie przewrotu termidoriańskiego, dyrektoriatu;

• tłumaczy, jakie zmiany ustawodawcze wprowadzano we Francji w latach 1793–1795;

• wyjaśnia przyczyny wybuchu powstania w Wandei oraz powstań szuanów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel poleca uczniom, aby przypomnieli sobie wydarzenia, które doprowadziły do wybuchu rewolucji francuskiej w 1789 r. Powinni też przeczytać teksty źródłowe znajdujące się w multimedium „Schemat interaktywny” – od numeru 1 do 5 włącznie (od dekretu o pospolitym ruszeniu do dekretu o reorganizacji Trybunału Rewolucyjnego). Scenariusz realizowany jest podczas 2 godzin lekcyjnych lub w formie lekcji odwróconej, gdy uczniowie zapoznali się już z kontentem i podczas zajęć aktywnie przetwarzają przyswojone informacje.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia cele lekcji.

2. Prowadzący prosi wybraną osobę, aby przypomniała, o jakim okresie w historii będzie mowa na lekcji. Co wydarzyło się wcześniej? Jak doszło do wybuchu rewolucji francuskiej?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel omawia konsekwencje egzekucji Ludwika XVI: zawiązanie I koalicji antyfrancuskiej, pospolite ruszenie i powoływanie Francuzów do armii, rozruchy wewnętrzne w państwie (walkę sił rewolucyjnych z rojalistami oraz z powstaniami ludowymi). Wyjaśnia, jakie stronnictwa działały w okresie rewolucji i w jaki sposób doszło do pozbawienia żyrondystów władzy i rządów jakobinów.

2. Nauczyciel wspomina o utworzeniu Komitetu Ocalenia Publicznego i dekrecie o podejrzanych, a także o reorganizacji Trybunału Rewolucyjnego. Przypomina, że uczniowie mieli się zapoznać z tekstami źródłowymi z multimedium. Nauczyciel dzieli uczniów na 4 grupy. Każda ma przedstawić zasady wprowadzane tymi dekretami. Nauczyciel zadaje każdej grupie pytanie: 1. Kto według tych dokumentów mógł być uwięziony i dlaczego? 2. Do czego doprowadziły te ustawy? 3. Jak myślicie, do czego mogły być wykorzystywane? 4. W jaki sposób Jakobini tłumaczyli stosowanie terroru? Uczniowie krótko omawiają między sobą teksty, wypisują istotne informacje. Następnie lider z każdej grupy zapisuje najważniejsze informacje na tablicy.

3. Praca z multimedium. Nauczyciel przypomina postaci Kamila Desmoulinsa oraz Maksymiliana Robespierre’a. Omawia zagadnienie przewrotu termidoriańskiego. Poleca, aby uczniowie pracowali w parach: jedna osoba zapoznaje się z tekstami źródłowymi 6–8, druga z tekstami 9–10. Następnie uczniowie w parach przedstawiają koleżance lub koledze najważniejsze informacje, z którymi się zapoznali.

4. Nauczyciel, nawiązując do polecenia 1, zadaje uczniom pytanie: Które z dekretów wydanych przez Jakobinów świadczą o tym, że ich rządy były dyktaturą i rządami terroru? Odpowiedź uzasadnij. Uczniowie wspólnie omawiają to zagadnienie.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują w parach ćwiczenia 1, 2, 3 i 4. Następnie wspólnie omawiają odpowiedzi, nauczyciel dopowiada w razie potrzeby istotne informacje.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Jakobini, termidorianie, dyrektoriat” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

Wykonaj polecenie 3: „Przedstaw wpływ burżuazji oraz sankiulotów na przebieg wydarzeń rewolucyjnych w latach 1789–1795”.

Materiały pomocnicze:

P. Gaxotte, Rewolucja francuska, przeł. J. Furuhielm, A. Zawilski, E. Kuczkowska, Gdańsk 2001.

D. Geroult, Historia gilotyny. Legenda i morał, przeł. A. Kruczkowska, Gdańsk 1996.

P. Jasienica, Rozważania o wojnie domowej, Kraków 1989.

R. Secher, Ludobójstwo francusko‑francuskie. Wandea – Departament Zemsty, przeł. M. Miszalski, Warszawa 2003.

K. Sójka‑Zielińska, Drogi i bezdroża prawa. Szkice z dziejów kultury prawnej Europy, Wrocław 2000.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą podzielić się przed lekcją na grupy, w których zapoznają się z poszczególnymi tekstami źródłowymi znajdującymi się w schemacie (grupa A – teksty 1 i 2; grupa B – teksty 3, 4 i 5; grupa C – teksty 6, 7 i 8; grupa D – teksty 9 i 10). Wówczas w trakcie fazy realizacyjnej uczniowie z poszczególnych grup przedstawiają najważniejsze informacje.