Scenariusz zajęć

Autor: Robert Wróbel, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jakie znamy układy sieci krystalicznych?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego - kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przypisuje odpowiedni typ komórki elementarnej do układu krystalograficznego;

• szacuje liczbę atomów, należących do danej komórki elementarnej;

• porównuje typy komórek elementarnych w układach krystalograficznych;

• charakteryzuje wskazany układ krystalograficzny.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• analiza tekstu źródłowego;

• WebQuest;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

• słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica;

• rzutnik multimedialny;

• pisak/kreda.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: czy kryształy soli i cukru różnią się od siebie?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia sieć krystaliczna.

Faza realizacyjna:

1. Samodzielna analiza tekstu źródłowego w e‑materiale. Uczniowie wyszukują informacje dotyczące pojęcia krystalografii, komórek Bravais’a, rodzajów układów krystalograficznych, po czym chętni lub wskazani uczniowie udzielają informacji, Nauczyciel ewentualnie uzupełnia informacje i wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

2. Nauczyciel dzieli klasę na siedem grup. Wyjaśnia, że zadaniem uczniów będzie przygotowanie wspólnej prezentacji z zastosowaniem WebQuesta, na temat typów układów krystalograficznych i związków w nich krystalizujących. Uczniowie mogą korzystać z dostępnych źródeł informacji, w tym w e‑materiale. Każdej grupie przypisany jest określony układ krystalograficzny:

• I grupa – Układ trójskośny;

• II grupa – Układ jednoskośny;

• III grupa – Układ rombowy;

• IV grupa – Układ tetragonalny;

• V grupa – Układ trygonalny;

• VI grupa – Układ heksagonalny;

• VII grupa – Układ regularny.

2. W prezentacji powinny znaleźć się najważniejsze wiadomości o danych układach, stałe osi, kąty, typy komórek oraz związków. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów i służy pomocą. Uczniowie mogą wykorzystać również symulację interaktywną podczas analizy materiału.

3. Uczniowie przedstawiają swoje  prezentacje multimedialne, jako wytwory pracy grupy. Nauczyciel monitoruje czas każdej prezentacji, tak, by wszystkie grupy zdążyły zaprezentować rezultaty swojej pracy.

4. Wybrany uczeń przy ewentualnej pomocy nauczyciela objaśnia metody liczenia atomów przynależących do jednej komórki elementarnej.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium. Pyta:

• Czym zajmuje się krystalografia?

• Ile poznałeś układów krystalograficznych?

• Jakie znasz typy komórek Bravais'a

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania podsumowujące, które uczniowie gromadzą w swoim portfolio:

• Co było dla mnie łatwe...

• Co sprawiało mi trudności...

• Czego się nauczyłem/łam...

• Przypomniałem sobie, że...

Praca domowa:

Przygotować opis krystalograficzny czterech wybranych przez siebie minerałów. Uczniowie sprawdzając swoją wiedzę wykonują ćwiczenia w e‑materiale – Sprawdź się.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja interaktywna może być wykorzystana przez uczniów podczas przygotowywania się do zajęć i/lub podczas podsumowania materiału.

Materiały pomocnicze:

Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Czym zajmuje się krystalografia?

• Ile poznaleś układów krystalograficznych?

• Jakie znasz typy komórek Bravais'a