Scenariusz zajęć

Autor: Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: W jaki sposób otrzymuje się aminy aromatyczne?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

XVIII. Związki organiczne zawierające azot. Uczeń:

5) pisze równania reakcji otrzymywania amin alifatycznych (np. w procesie alkilowania amoniaku) i amin aromatycznych (np. otrzymywanie aniliny w wyniku reakcji redukcji nitrobenzenu).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• charakteryzuje najprostszą aminę aromatyczną;

• opisuje właściwości chemiczne amin aromatycznych;

• proponuje metody otrzymywania amin aromatycznych.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• analiza materiału źródłowego;

• animacja;

• ćwiczenia uczniowskie;

• mapa pojęć;

• tarcza strzelnicza.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda/marker;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja.  Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Co mają wspólnego aminy aromatyczne z kolorowymi ciastami?

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie odpowiadają na pytanie: Co to są związki aromatyczne?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami określa cele lekcji, które zapisują sobie w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej animację „W jaki sposób otrzymuje się aminy aromatyczne?”. Po jej projekcji nauczyciel zadaje przykładowe pytania: Dlaczego amin aromatycznych nie można otrzymać w reakcji fluorowcopochodnych benzenu z amoniakiem? Jakie są metody otrzymywania amin aromatycznych? Jakie substancje redukujące można stosować w reakcji redukcji grupy nitrowej? Na czym polega reakcja selektywnej redukcji jednej grupy nitrowej w dinitropochodnych benzenu?

2. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia zawarte w medium.

3. Uczniowie analizują treści w e‑materiale pod kątem właściwości aniliny i otrzymywania aniliny. Po wyznaczonym czasie nauczyciel zapisuje hasło na tablicy – właściwości aniliny, a uczniowie podchodzą do tablicy i tworzą mapę pojęć.

4. Chętni lub wyznaczeni uczniowie podchodzą do tablicy i zapisują przykładowe równania reakcji otrzymywania aniliny.

5. Uczniowie pracując w parach, wykonują zadania z części „Sprawdź się”. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętny uczeń z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

1. Tarcza strzelnicza. Celem tej metody jest bardzo szybkie uzyskanie informacji zwrotnej. Uczniowie na tarczy strzelniczej zawieszonej w sali lekcyjnej, z użyciem małych kolorowych samoprzylepnych karteczek, zaznaczają w skali od 0 do 10 swoje „strzały”. Koło można podzielić na części, w których oceniać można różne aspekty pracy, np. przydatność, atrakcyjność, stopień trudności materiału, zaangażowanie uczniów, zainteresowanie tematem, stopień opanowania zagadnienia wynikający z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji, itp. Nauczyciel może odnieść się do tego ogólnie na podsumowanie.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Animację uczniowie mogą wykorzystać podczas przygotowania się do lekcji czy pracy kontrolnej. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą medium wykorzystać w ramach uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje planszę z tarczą strzelniczą (poniżej przykład) oraz małe kolorowe samoprzylepne karteczki dla uczniów.

2. Przykład tarczy strzelniczej: