Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Elżbieta Korzeniak, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Ligandy

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych;3) reaguje w przypadku wystąpienia zagrożenia dla środowiska;

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną;

6) stosuje poprawną terminologię.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • Kompetencje cyfrowe.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • omawia teorię Lewisa;

  • podaje definicję wiązania koordynacyjnego;

  • definiuje pojęcie liganda;

  • wskazuje w równaniu reakcji chemicznej kwas i zasadę wg teorii Lewisa;

  • podaje nazwy na podstawie wzorów ligandów;

  • tworzy nazwy i wzory związków koordynacyjnych.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

  • burza mózgów;

  • dyskusja dydaktyczna;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • analiza materiału źródłowego;

  • film samouczek;

  • technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca zbiorowa;

  • praca w parach.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • tablice maturalne;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania: co to są związki kompleksowe? Jak tworzy się nazwy związków kompleksowych?

  2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia „wiązanie koordynacyjne”.

  3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie samodzielnie analizują material źródłowy w e‑materiale i/lub dostępnych innych źródłach informacji, dotyczących teorii Lewisa, wiązania koordynacyjnego. Po minionym czasie chętne osoby interpretują na forum klasy wskazane zagadnienia. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną wypowiedzi i ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

  2. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film samouczek. Uczniowie analizują zaprezentowane treści. Nauczyciel ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

  3. Ćwiczenia w zapisywaniu równań reakcji tworzenia związków koordynacyjnych, wskazywanie ligandów – chętni lub wskazani uczniowie podchodzą do tablicy i zapisują równania. Nauczyciel weryfikuje poprawność zapisów.

  4. Praca w parach – tworzenie nazw prostych związków koordynacyjnych na podstawie wzorów oraz wzorów na podstawie nazw systematycznych, określanie liczby koordynacyjnej. Nauczyciel rozdaje uczniom arkusze papieru A4 i mazaki oraz podaje nazwy związków kompleksowych lub zapisuje na tablicy wzory związków kompleksowych.

  5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, zadając przykładowe pytania: o czym mówi teoria Lewisa? Co to są ligandy? Na czym polega wiązanie koordynacyjne jon metalu‑ligand? Jakie związki nazywamy kompleksowymi (kompleksami)? Czy ligand może istnieć niezależnie jako samodzielny jon lub cząsteczka? Jak tworzymy nazwy związków kompleksowych? Jakie mogą być rodzaje ligandów?

  2. Jako podsumowanie lekcji, nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

  • Przypomniałem/łam sobie, że...

  • Co było dla mnie łatwe...

  • Czego się nauczyłam/łem...

  • Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może zostać wykorzystany przez uczniów podczas przygotowywania się do zajęć lub sprawdzianu wiedzy i umiejętności.

Materiały pomocnicze:

  1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

  • O czym mówi teoria Lewisa?

  • Co to są ligandy?

  • Na czym polega wiązanie koordynacyjne jon metalu‑ligand?

  • Jakie związki nazywamy kompleksowymi (kompleksami)?

  • Czy ligand może istnieć niezależnie jako samodzielny jon lub cząsteczka?

  • Jak tworzymy nazwy związków kompleksowych?

  • Jakie mogą być rodzaje ligandów?

  1. Arkusze papieru A4, mazaki.

Sprawdź się