Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Zbigniew Herbert i Ketman

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
3) rozumie i stosuje w tekstach retorycznych zasadę kompozycyjną (np. teza, argumenty, apel, pointa);
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;
Lektura obowiązkowa
37) wybrane wiersze następujących poetów: Stanisław Baliński, wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, Kazimierz Wierzyński, wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, Czesław Miłosz, w tym wybrane wiersze z tomu Ocalenie oraz Traktat moralny (fragmenty), Tadeusz Różewicz, Miron Białoszewski, Jarosław Marek Rymkiewicz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert, w tym wybrane wiersze z tomów Pan Cogito oraz Raport z oblężonego miasta, Halina Poświatowska, Stanisław Barańczak, Marcin Świetlicki, Jan Polkowski, Wojciech Wencel;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • przeanalizuje znaczenie określenia „Ketman”;

  • zauważy różnice w światopoglądach Czesława Miłosza i Zbigniewa Herberta;

  • zinterpretuje wiersze Zbigniewa Herberta Potęga smaku i Powrót prokonsula w kontekście figury Ketmana.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • 6 Myślowych Kapeluszy Edwarda de Bono.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji, formułuje cel zajęć oraz kryteria sukcesu.

  2. Uczniowie zapoznają się z sekcją „Wprowadzenie” i „Przeczytaj”.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie zapoznają się z prezentacją TED. Następnie przygotowują się do pracy w grupach.

  2. W tej fazie uczniowie będą pracować metodą 6 kapeluszy Edwarda de Bono. Będą omawiać różnice w światopoglądach Czesława Miłosza i Zbigniewa Herberta. Nauczyciel prosi uczniów o podzielenie się na grupy. Każda z nich otrzymuje brystole z namalowanym kapeluszem. Do każdego kapelusza uczniowie „wrzucają” zebrany materiał.
    Grupa 1: Kapelusz biały – fakty - rzeczowa prezentacja zjawiska, obiektywna wiedza na zadany temat; np. krótka prezentacja różnic w światopoglądach Czesława Miłosza i Zbigniewa Herberta.
    Grupa 2: Kapelusz czerwony – emocje - subiektywna, emocjonalna ocena zjawiska; odczucia wyrażane „na gorąco” bez konieczności ich uzasadniania; np. Co budzi radość i entuzjazm? Co powoduje niepokój, strach, obawę czy smutek?
    Grupa 3: Kapelusz czarny – pesymizm – ukazanie negatywnych stron zjawiska, doszukiwanie się problemów zagrożeń; np. wyszukiwanie wad, mankamentów, krytyka zjawiska, koncentrowanie się na słabych punktach.
    Grupa 4: Kapelusz żółty – optymizm - ukazanie pozytywnych stron zjawiska, doszukiwanie się zalet, atutów, korzyści.
    Grupa 5: Kapelusz zielony – możliwości – dodanie nowych pomysłów związanych z rozważanym tematem, rozważanie co by było, gdyby..., uciekanie od utartych rozwiązań, znanych dróg.
    Grupa 6: Kapelusz zielony – analiza – grupa przewodnicza dyskusji, kontrolująca przebieg wykonywanych zadań; pilnuje przestrzegania zasad, łagodzi spory. Zbiera informacje i tworzy z nich obraz całościowy.

  3. Nauczyciel zapowiada, że uczniowie będą pracować na podstawie ćwiczeń zamieszczonych w sekcji „Sprawdź się”. Następnie prosi o zapoznanie się z wierszami z tej sekcji i treścią ćwiczenia 3. Uczniowie uzupełniają mapę swoimi propozycjami.

  4. Ćwiczenia 1 i 2 uczniowie wykonują samodzielnie, pozostałe w parach lub kilkuosobowych grupach. Po zakończeniu pracy nauczyciel weryfikuje poprawność odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie na zakończenie zajęć podsumowują, co oznacza termin „Ketman”.

  2. Nauczyciel prosi uczniów o podsumowanie lekcji i dokończenie zdania: Na dzisiejszej lekcji został przedstawiony temat: .... Dowiedziałem/dowiedziałam się, że ....
    Nauczyciel zwraca uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Wyjaśnij, jak rozumiesz słowa Andrzeja Franaszka: „Herbert solidaryzuje się z tymi, którzy przegrywają”.

Materiały pomocnicze:

  • Czesław Miłosz, Zniewolony umysł, Kraków 2004.

  • Ryszard K. Lewański, Czesław Miłosz i jego Europa, „Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza” 1993, nr 28.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja TED”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się