Zbigniew Herbert Potęga smaku

Pani Profesor Izydorze DąmbskiejDąmbskiejDąmbskiej

To wcale nie wymagało wielkiego charakteru
nasza odmowa niezgoda i upór
mieliśmy odrobinę koniecznej odwagi
lecz w gruncie rzeczy była to sprawa smaku
Tak smaku
w którym są włókna duszy i chrząstki sumienia

Kto wie gdyby nas lepiej i piękniej kuszono
słano kobiety różowe płaskie jak opłatek
lub fantastyczne twory z obrazów Hieronima BoschaBoschaBoscha
lecz piekło w tym czasie było jakie
mokry dół zaułek morderców barak
nazwany pałacem sprawiedliwości
samogonnysamogonnysamogonny MefistoMefistoMefisto w leninowskiej kurtcekurtcekurtce
posyłał w teren wnuczęta AuroryAuroryAurory
chłopców o twarzach ziemniaczanych
bardzo brzydkie dziewczyny o czerwonych rękach

Zaiste ich retoryka była aż nazbyt parciana
(Marek TulliuszTulliuszTulliusz obracał się w grobie)
łańcuchy tautologiitautologiitautologii parę pojęć jak cepy
dialektykadialektykadialektyka oprawców żadnej dystynkcjidystynkcjidystynkcji w rozumowaniu
składnia pozbawiona urody koniunktiwukoniunktiwukoniunktiwu

Tak więc estetykaestetykaestetyka może być pomocna w życiu
nie należy zaniedbywać nauki o pięknie
Zanim zgłosimy akces trzeba pilnie badać
kształt architektury rytm bębnów i piszczałek
kolory oficjalne nikczemny rytuał pogrzebów

Nasze oczy i uszy odmówiły posłuchu
książęta naszych zmysłów wybrały dumne wygnanie

To wcale nie wymagało wielkiego charakteru
mieliśmy odrobinę niezbędnej odwagi
lecz w gruncie rzeczy była to sprawa smaku
Tak smaku
który każe wyjść skrzywić się wycedzić szyderstwo
choćby za to miał spaść bezcenny kapitelkapitelkapitel ciała
głowa

(Raport z oblężonego miasta, 1983)

tdc Źródło: Zbigniew Herbert, Potęga smaku, [w:] Wiersze zebrane, Kraków 2008, s. 523–524.

Zbigniew Herbert Powrót prokonsula

PostanowiłemprokonsulPostanowiłem wrócić na dwór cesarza
jeszcze raz spróbuję czy można tam żyć
mógłbym pozostać tutaj w odległej prowincji
pod pełnymi słodyczy liśćmi sykomorusykomorasykomoru
i łagodnymi rządami chorowitych nepotównepotanepotów

gdy wrócę nie mam zamiaru zasługiwać się
będę bił brawo odmierzoną porcją
uśmiechał się na uncjeuncjauncje marszczył brwi dyskretnie
nie dadzą mi za to złotego łańcucha
ten żelazny wystarczy

postanowiłem wrócić jutro lub pojutrze
nie mogę żyć wśród winnic wszystko tu nie moje
drzewa są bez korzeni domy bez fundamentów deszcz szklany kwiaty pachną woskiem
o puste niebo kołacze suchy obłok
więc wrócę jutro pojutrze w każdym razie wrócę

trzeba będzie na nowo ułożyć się z twarzą
z dolną wargą by umiała powściągnąć pogardę
z oczami aby były idealnie puste
i z nieszczęsnym podbródkiem zającem mej twarzy
który drży gdy wchodzi dowódca gwardii

jednego jestem pewien wina z nim pić nie będę
kiedy zbliży swój kubek spuszczę oczy
i będę udawał że z zębów wyciągam resztki jedzenia
cesarz zresztą lubi odwagę cywilną
do pewnych granic do pewnych rozsądnych granic
to w gruncie rzeczy człowiek tak jak wszyscy
i już bardzo zmęczony sztuczkami z trucizną
nie może pić do syta nieustanne szachy
ten lewy kielich dla DruzjuszaDruzjuszDruzjusza w prawym umoczyć wargi
potem pić tylko wodę nie spuszczać oka z TacytaTacytTacyta
wyjść do ogrodu i wrócić gdy już wyniosą ciało

Postanowiłem wrócić na dwór cesarza
mam naprawdę nadzieję że jakoś to się ułoży

tdc2 Źródło: Zbigniew Herbert, Powrót prokonsula, [w:] Wiersze zebrane, Kraków 2008, s. 269–270.