Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Podboje Rzymu. Wojny punickie

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje kolejne podboje Rzymu i powstanie imperium rzymskiego;

• wyjaśnia, czym były rzymskie prowincje;

• przedstawia przebieg trzech wojen punickich;

• wyjaśnia, dlaczego zniszczenie Kartaginy stało się celem Rzymu;

• omawia najważniejsze bitwy wojen punickich.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej?

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z akapitem „Pierwsze podboje Rzymu – zajęcie Italii” w sekcji „Przeczytaj”. Nauczyciel prosi jedną osobę o zreferowanie najważniejszych faktów, w razie potrzeby dopowiada ważne informacje.

2. Nauczyciel omawia przyczyny i przebieg pierwszej oraz drugiej wojny punickiej. Wspomina o zagrożeniu, jakim była dla Rzymu armia Hannibala, omawia przebieg bitwy pod Kannami. Uczniowie wykonują ćwiczenie 3 i 4 z sekcji „Mapa interaktywna + Sprawdź się”.

3. Nauczyciel przechodzi do omówienia wyprawy Scypiona Afrykańskiego. Odtwarza animację prezentującą przebieg bitwy pod Zamą. Uczniowie w parach wykonują polecenie 1: „Oceń taktykę walki obu stron. Jak myślisz, który element planu Hannibala zawiódł i dlaczego?”, następnie wspólnie omawiają swoje propozycje odpowiedzi. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie o znaczenie bitwy pod Zamą dla Kartaginy oraz Rzymu.

4. Prowadzący kończy wykład, przedstawiając przebieg i wynik trzeciej wojny punickiej.

5. Praca z drugim multimedium („Mapa interaktywna”). Uczniowie indywidualnie zapoznają się z mapą interaktywną, a następnie wykonują polecenie 2 do mapy, wybierają najważniejszy według nich czynnik, który zadecydował o zwycięstwie Rzymu w drugiej wojnie punickiej, i uzasadniają swój wybór. Nauczyciel prosi wybranych uczniów o przedstawienie swojej propozycji i uzasadnienia. Następnie uczniowie wykonują polecenie 3, analizując plan bitwy.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują w parach ćwiczenie 1 z sekcji „Mapa interaktywna + Sprawdź się”, zapisując przyczyny  konsekwencje ekspansji republikańskiego Rzymu. Następuje wspólna weryfikacja odpowiedzi, nauczyciel w razie konieczności uzupełnia odpowiedzi uczniów lub je poprawia.

2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Podboje Rzymu. Wojny punickie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?

3. Nauczyciel rozdaje uczniom ankietę ewaluacyjną z oceną lekcji, pracy własnej ucznia oraz pracy klasy.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia 6 i 7 z sekcji „Mapa interaktywna + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

• Wielka historia Polski, tomy 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

• Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

• Czasopismo historyczne Mówią wieki

• E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.

• Wybór tekstów źródłowych do wskazanej epoki.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się z animacją przed lekcją. Chętne osoby mogą, wykorzystując animację jako wzór, przygotować prezentację ukazującą przebieg bitwy pod Kannami. Wówczas prezentują ten przebieg w miejsce opowieści nauczyciela, a uczniowie nie oglądają już animacji w trakcie lekcji, tylko od razu przechodzą do wykonywania dołączonych do niej poleceń.