Scenariusz zajęć

Autor: Aleksandra Marszałek‑Harych, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak zmienia się rozpuszczalność różnych gazów w wodzie w różnych warunkach p i T?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

V. Roztwory. Uczeń:

2) wykonuje obliczenia związane z przygotowaniem, rozcieńczaniem i zatężaniem roztworów z zastosowaniem pojęć: stężenie procentowe i molowe oraz rozpuszczalność.

Zakres rozszerzony

V. Roztwory. Uczeń:

2) wykonuje obliczenia związane z przygotowaniem, rozcieńczaniem i zatężaniem roztworów z zastosowaniem pojęć: stężenie procentowe lub molowe oraz rozpuszczalność.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia czynniki, które wpływają na rozpuszczalność gazów w wodzie;

• analizuje wpływ budowy cząsteczek gazów na ich rozpuszczalność;

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• technika zdań podsumowujących.

Forma pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami/smartfony/tablety z dostępem do Internetu;

• podręczniki tradycyjne;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica i kreda.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje pytanie uczniom: Co dzieje się z gazowanym napojem pozostawionym na działanie promieni słonecznych?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Nauczyciel zadaje pytanie: Jakie czynniki wpływają na rozpuszczalność gazów?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Na podstawie dyskusji w fazie wstępnej, dotyczącej ogrzanego promieniami słonecznymi gazowanego napoju, uczniowie wysuwają wnioski dotyczące wpływu temperatury na rozpuszczalność dwutlenku węgla w wodzie.

2. W toku analizy przedstawionego przykładu, nauczyciel prosi uczniów o samodzielne przeanalizowanie wykresu zależności rozpuszczalności różnych gazów od temperatury (wykres zawarty w e‑materiale). Po minionym czasie, nauczyciel pyta wskazanego ucznia: Jaka istnieje zależność między rozpuszczalnością gazów a temperaturą? Uczniowie zapisują wnioski w zeszycie.

3. Uczniowie analizują wykres zależności rozpuszczalności gazów od ciśnienia (zawarty w e‑materiale). Na forum wysuwają wnioski i zapisują je w zeszycie.

4. Uczniowie analizują materiał źródłowy na temat katastrofy w Nyos. Po minionym czasie, chętna osoba dokonuje ustnie na forum streszczenia tekstu. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: Jaki jest związek katastrofy z tematem lekcji? Czy znacie inne podobne katastrofy lub wpływy rozpuszczalności gazów na środowisko naturalne? – dyskusja.

5. Na podstawie dyskusji dydaktycznej, uczniowie przygotowują odpowiednią notatkę do zeszytu. Mogą w niej zawrzeć informacje typu: wpływ zmniejszenia rozpuszczalności gazów pod wpływem czego/w czym? Na środowisko naturalne – ocieplenie klimatu, wymienić kilka katastrof spowodowanych takimi wpływami, przemysłowe zastosowanie rozpuszczalności gazów itp.

6. Uczniowie w parach sprawdzają zależność między rozpuszczalnością tlenku węgla(IV) w wodzie a zmianami temperatury i ciśnienia. Następnie rozwiązują zawarte w medium ćwiczenia.

7. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: Co to jest rozpuszczalność? Jakie czynniki wpływają na rozpuszczalność gazów w wodzie? Jak temperatura i ciśnienie wpływają na rozpuszczalność gazów w wodzie? Jak wytłumaczysz pojęcie sił dyspersyjnych Londona? Na czym polegają oddziaływania dipol‑dipol?

2. Jako podsumowanie lekcji, nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Dziś nauczyłem/łam się...

• Zrozumiałem/łam, że...

• Zaskoczyło mnie...

• Dowiedziałem/łam się...

• Łatwe było dla mnie...

• Trudne było dla mnie...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja interaktywna może być przydatna do samodzielnego zrozumienia rozpuszczalności gazów w zależności od zmiany ciśnienia i temperatury podczas przygotowywania się do lekcji, sprawdzianu oraz dla uczniów nieobecnych na lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Co to jest rozpuszczalność?

• Jakie czynniki wpływają na rozpuszczalność gazów w wodzie?

• Jak temperatura i ciśnienie wpływają na rozpuszczalność gazów w wodzie?

• Jak wytłumaczysz pojęcie sił dyspersyjnych Londona?

• Na czym polegają oddziaływania dipol‑dipol?