Scenariusz zajęć

Autor: Jolanta Loritz‑Dobrowolska

Przedmiot: biologia

Temat: Wykrywanie cukrów prostych

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wykażesz, na czym polegają właściwości redukujące cukrów prostych.

• Opiszesz sposoby, którymi można wykryć obecność cukrów w pożywieniu.

• Wyjaśnisz przebieg reakcji charakterystycznych cukrów prostych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• ćwiczenia laboratoryjne;

• odwrócona klasa;

• IBSE (nauczanie przez dociekanie naukowe).

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica;

• pisak/kreda;

• paski testowe do wykrywania glukozy w moczu (z apteki);

• produkty spożywcze przyniesione przez uczniów;

• moździerz z tłuczkiem;

• wyciskarki do czosnku.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Chętni uczniowie przynoszą produkty spożywcze, np. warzywa korzeniowe (seler, ziemniak), liściaste (sałatę, kapustę), mleko, jogurt, sok owocowy oraz wyciskarki do czosnku.

2. Nauczyciel zaopatruje się w aptece w testy paskowe do wykrywania glukozy w moczu.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla cele zajęć z sekcji „Wprowadzenie”, a następnie wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel sprawdza zrozumienie tematu lekcji, zadając pytania, np.: „Co oznacza stwierdzenie, że cukier ma właściwości redukujące?”, „Do czego wykorzystuje się reakcje charakterystyczne?” (pogadanka).

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel zapisuje na tablicy problem badawczy: „Czy w ................ (nazwa produktu spożywczego) znajduje się glukoza?” i wskazując na zgromadzone pomoce dydaktyczne, przedstawia zadanie dla uczniów: „Macie do dyspozycji sprzęt, przyniesione produkty i paski testowe do wykrywania glukozy. Waszym zadaniem jest zaplanowanie i wykonanie badań. Macie na to 15 minut”.

2. Uczniowie w 2–3‑osobowych grupach układają plan badania mającego na celu wykrycie glukozy w przyniesionych przez nich produktach. Nauczyciel podchodzi do grup, sprawdza poprawność wykonania zadania, w razie potrzeby pomaga (przykładowy plan – zał. 1).

3. Po zaakceptowaniu planu przez nauczyciela uczniowie wykonują badania: każdej parze lub grupie zostaje przydzielony jeden produkt. W tym czasie nauczyciel przygotowuje (na tablicy) arkusz do wpisania wyników badań (zał. 2).

4. Przedstawiciele grup wypisują na tablicy wyniki otrzymane dla swojego produktu. Porównują je i wspólnie formułują wniosek.

5. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 5, w którym mają za zadanie uzupełnić brakujące pozycje w tabeli przedstawiającej wyniki otrzymane w badaniu z wykorzystaniem próby Benedicta, sprawdzającej, które substancje są cukrami redukującymi. Następnie porównują swoje rozwiązania z osobą z pary. Wybrane/chętne osoby wypowiadają się na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie przeprowadzają doświadczenie w wirtualnym laboratorium zawartym w e‑materiale. Następnie w parach rozwiązują problem badawczy i weryfikują hipotezę, zapisują swoje obserwacje i wyniki oraz formułują wnioski.

2. Nauczyciel prosi uczniów o porównanie poznanych sposobów wykrywania cukrów. Uczniowie swobodnie się wypowiadają.

3. Nauczyciel pyta uczniów: „Co podczas tej lekcji was zaskoczyło/zdziwiło/sprawiło wam trudność?”, „Co zrobilibyście inaczej/lepiej następnym razem?” (pogadanka podsumowująca).

Praca domowa:

• Wykonaj ćwiczenia interaktywne od 1 do 4 oraz 6 i 8.

• Dla chętnych: Jeśli masz taką możliwość, porozmawiaj z osobą chorą na cukrzycę. Dowiedz się, w jaki sposób bada stężenie glukozy i jaką stosuje dietę.

Materiały pomocnicze:

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania wirtualnego laboratorium:

Wirtualne laboratorium można również wykorzystać na lekcjach o dwucukrach, wielocukrach oraz powtórzeniowej o cukrach.