Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Unia lubelska a ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymienia zmiany w ustroju państwa polsko‑litewskiego, które wprowadziła unia lubelska;

• porównuje sytuację Polski i Litwy po ogłoszeniu unii lubelskiej;

• ocenia, czy w wyniku unii lubelskiej można mówić o federacji złożonej z dwóch równorzędnych członków: Korony i Litwy;

• omawia przepływ wzorców kulturowych w ramach Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel poleca uczniom, aby przypomnieli sobie okoliczności zawarcia unii w Krewie, unii w Horodle oraz unii lubelskiej. Prosi też o wyjaśnienie, czym się różniły te porozumienia.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel odczytuje wyświetlony na tablicy temat lekcji oraz cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia z uczniami kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania związane z tematem lekcji. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z nim?

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie z klasy i odpowiadają na jej pytania.

2. Nauczyciel zapowiada, że uczniowie obejrzą film edukacyjny poświęcony ustrojowi Rzeczypospolitej po unii lubelskiej. Prosi, aby wynotowali indywidualnie informacje, jakie zmiany unia wprowadziła do ustroju państwa (polecenie 1 dołączone do multimedium). Uczniowie oglądają film, przygotowują notatki, a następnie wymieniają się uwagami z koleżanką lub kolegą. Na koniec jedna osoba (ochotnik lub wskazany uczeń) prezentuje swoją odpowiedź. Nauczyciel w razie potrzeby dopowiada istotne szczegóły.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Prowadzący zapowiada uczniom, że będą rozwiązywać ćwiczenia od 1 do 4 (od najprostszych do najtrudniejszych). Każdy z uczniów robi to samodzielnie. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy wspólnie się do nich ustosunkowuje. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje.

4. Nauczyciel wyświetla na tablicy ćwiczenie 7, w którym uczniowie analizują ilustrację, mapę oraz fragment tekstu. Uczniowie wykonują je w parach. Podczas dyskusji rozwiązują zadanie, następnie kontynuują ją z inną parą i uzasadniają swój wybór.

Faza podsumowująca:

1. Podsumowaniem zajęć może być przygotowanie przez uczniów mapy myśli. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy do czterech uczniów. Każda grupa na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów po unii lubelskiej” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli albo zagadnienia. Po wykonaniu pracy, w zależności od liczebności klasy i czasu, nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych lub wszystkich grup.

2. Nauczyciel prosi uczniów, aby wrócili do pytań, które zadali na początku zajęć. Czy uzyskali na nie odpowiedzi? Jeśli nie, uczniowie szukają ich wspólnie z nauczycielem.

Praca domowa:

Wykonaj polecenie 2 z sekcji „Film edukacyjny”: „Odwołując się do informacji uzyskanych po obejrzeniu filmu, wskaż główną, według ciebie, konsekwencję unii lubelskiej. Uzasadnij odpowiedź”.

Materiały pomocnicze:

Akta unji Polski z Litwą 1385–1791, wyd. S. Kutrzeba i W. Semkowicz, Kraków 1932.

Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska‑Bondaruk, Warszawa 1997.

A. Frycz Modrzewski, O poprawie Rzeczypospolitej, Warszawa 1953.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami w sekcji „Film edukacyjny”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.