1
Pokaż ćwiczenia:
R1FoixoEBz0Cp11
Ćwiczenie 1
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Ćwiczenie 1
R17KCLFw09Nwd
Ułóż w odpowiedniej kolejności chronologicznej. Elementy do uszeregowania: 1. Szlachta litewska po raz pierwszy decyduje o tym, kto zostanie królem Rzeczypospolitej, 2. Powstanie Rzeczypospolitej Obojga Narodów złożonej z Korony i Litwy, 3. Zawarcie polsko-litewskiej unii personalnej
1
Ćwiczenie 2

Przeczytaj poniższy tekst źródłowy i wykonaj polecenia.

R1GAdskXGsPOM
3. Iż już Korona i Wielkie Księstwo Litewskie jest jedno nierozdzielone i nieróżne ciało, a także nieróżna, ale jedna 1. Sejmy i rady tej obój naród ma zawżdy mieć spolne, 2. spolnymi głosy Polaków i od Litwy, 3. spolna Rzeczpospolita która się ze dwu państw i narodów w jeden lud zniosła i spoiła.

4. A temu obojemu narodowi, żeby już wiecznymi czasy jedna głowa, jeden pan i jeden król spolny rozkazował, który 1. Sejmy i rady tej obój naród ma zawżdy mieć spolne, 2. spolnymi głosy Polaków i od Litwy, 3. spolna Rzeczpospolita obran, a miejsce obierania w Polszcze, a po tym Królestwo Polskie
pomazan i koronowan w Krakowie będzie, któremu obieraniu wedle przywileju Aleksandrowego niebytność której strony przeszkadzać nie ma, albowiem powinnie et ex debito [z obowiązku] rady i wszystkie stany Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego wzywane być mają. [...]

8. 1. Sejmy i rady tej obój naród ma zawżdy mieć spolne, 2. spolnymi głosy Polaków i od Litwy, 3. spolna Rzeczpospolita koronne pod królem polskim panem swym i zasiadać tak panowie między panami osobami swemi jako posłowie między posły i radzić o spolnych potrzebach tak na sejmie
jako i bez sejmu w Polszcze i na Litwie.
Akt unii lubelskiej z 1569 roku, [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska‑Bondaruk, Warszawa 1997.
R1eVothdVAAyX
Fragmenty, które dotyczą ustroju Rzeczpospolitej Obojga Narodów: 3. {}
4. #
8. #
11
Ćwiczenie 3

Zapoznaj się z fragmentami aktu unii lubelskiej w powyższym zadaniu oraz poniżej i odpowiedz na pytania.

1
  1. Też we wszystkich przeciwnościach spoiną pomocą my obojego narodu prałaci, rady, barones i wszystkie stany pomagać sobie mamy wszystkiemi siłami i możnościami, jako spolnej radzie pożytecznie i potrzebnie będzie się zdało szczęśliwe i przeciwne rzeczy za spoinę rozumiejąc i wiernie sobie pomagając.

c1 Cytat za: Akt unii lubelskiej z 1569 roku, [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1997.
R12i28YafV0Nw
Odwołując się do zacytowanych postanowień unii podaj przykłady organów ustrojowych wspólnych dla Korony i Litwy. (Uzupełnij) Wyjaśnij, jaki skutek miało zawarcie unii polsko-litewskiej dla ustroju państwa. (Uzupełnij).
RQOUpNEEepDtp1
Ćwiczenie 4
Łączenie par. Uzupełnij tabelkę przedstawiającą ustalenia unii lubelskiej odnoszące się do ustroju Rzeczpospolitej:. Polityka zagraniczna i obronna. Możliwe odpowiedzi: Wspólne, Odrębne. Moneta. Możliwe odpowiedzi: Wspólne, Odrębne. Wojsko. Możliwe odpowiedzi: Wspólne, Odrębne. Sejm. Możliwe odpowiedzi: Wspólne, Odrębne. Prawo i sądownictwo. Możliwe odpowiedzi: Wspólne, Odrębne
21
Ćwiczenie 5

Uzasadnij zdanie, że Polska odegrała poważną rolę w przeniesieniu wzorców cywilizacji zachodniej na ziemie litewskie i ruskie.

R90iVTmhdRMMJ
Kościół św. św. Piotra i Pawła w Wilnie (przebudowany w stylu barokowym w drugiej połowie XVII w. z fundacji hetmana litewskiego Michała Kazimierza Paca).
Źródło: fot. Wojsyl, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
RgcEXJPdBnt1p
Kościół farny w Poznaniu (początek przebudowy w stylu barokowym – połowa XVII w.).
Źródło: fot. Diego Delso, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
RrvL5XEhhTyVG
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
Ćwiczenie 5
R13Yb26UIQURh
Wskaż definicję pojęcia: rada hospodarska. Możliwe odpowiedzi: 1. instytucja działająca przy władcy litewskim, złożona z najważniejszych urzędników Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz książąt wywodzących się z dynastii Giedyminowiczów; miała funkcje doradcze, zastępowała też wielkiego księcia w czasach jego nieobecności na Litwie; odpowiednik rady królewskiej, 2. w przypadku Rzeczypospolitej to uleganie wpływom kultury wschodniej, ruskiej, tureckiej, tatarskiej, 3. związek dwóch lub większej liczby państw, oparty na wspólnych instytucjach państwowych
R4YFQIglTJehw21
Ćwiczenie 6
Łączenie par. Rozstrzygnij, które fragmenty źródeł pochodzą z aktu unii postanowionej na sejmie w Lublinie w 1569 roku. Zaznacz „prawda" jeśli pochodzą lub lub „fałsz" jeśli nie.. Ponieważ prawa ogólne i ustawy publiczne dotyczą nie pojedynczego człowieka, ale ogółu narodu, przeto na tym walnym sejmie radomskim [...] postanowiliśmy, iż odtąd na potomne czasy nic nowego [nihil novi] stanowionym być nie ma przez nas i naszych następców, bez wspólnego zezwolenia senatorów [senatu] i posłów ziemskich [izby poselskiej]. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Iż za żywota naszego my i potomkowie nasi, królowie polscy i ciż, wielkie książęta Litewskie […] nie mamy mianować ani obierać jakiego, […], a to dlatego, aby zawdy wiecznymi czasy po zejściu naszym i potomków naszych wolne obieranie zostało wszem stanom koronnym […].. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. A iż tytuł Wielkiego Księstwa Litewskiego i urzędy zostawają, tedy przy obieraniu i koronacjej ma być zaraz obwołań królem polskiem i tenże wielkiem księdzem litewskiem, ruskiem, pruskiem, mazowieckiem, żmodzkiem, kijowskiem, wołyńskiem, podlaskiem, inflandskiem.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Aby zaś Rzeczpospolita na przyszłość zdrowszym sposobem była kierowaną, chcemy i niniejszem stanowimy, żeby żadne nowe urządzenia prywatną naradą nie były wprowadzane ani też, aby jakaś wyprawa bez pospolitego ruszenia sejmiku na przyszłość żadną miarą nie była podjętą.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
311
Ćwiczenie 7

Ilustracja i mapa przedstawiają konsekwencję unii. Wskaż elementy, które potwierdzają to, co zostało zapisane w cytowanym fragmencie.

Źródło A

RrtcRwRdZnCCm
Marcello Bacciarelli, Unia lubelska, 1796 r.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Źródło B

RnQvPF7T22LRj
Mapa przedstawiająca zmiany terytorialne po unii lubelskiej.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o. na podstawie Halibutt, Maciej Szczepańczyk, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Źródło C

Iż już Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie jest jedno nierozdzielne i nieróżne ciało, a także nieróżna, ale jedna spoina Rzeczpospolita, która się ze dwu państw i narodów w jeden lud zniosła i spoiła.

c1 Cytat za: Akt unii lubelskiej z 1569 roku, [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1997.
Rowc9ORemYRk7
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
Ćwiczenie 7
Rr7GXeayINXXR
Wstaw właściwe słowa w luki w tekście. Odrębność Wielkiego Księstwa przejawiała się w zachowaniu osobnego systemu litewskich urzędów centralnych oraz oddzielnego wojska i skarbu. Moneta miała być jedna, ale wybijano ją w innych mennicach i oznaczano różnymi symbolami. Litwa zachowała także własne przywileje i oparty na kodyfikacji prawa litewskiego system prawa sądowniczego, jakim był 1. Litwy, 2. Korony, 3. II Statut litewski, 4. w 1588 r., 5. Unia lubelska, 6. unia realna, obowiązujący też na ziemiach ukrainnych włączonych do Korony (1. Litwy, 2. Korony, 3. II Statut litewski, 4. w 1588 r., 5. Unia lubelska, 6. unia realna uchwalono nową kodyfikację – III Statut).

1. Litwy, 2. Korony, 3. II Statut litewski, 4. w 1588 r., 5. Unia lubelska, 6. unia realna stworzyła Rzeczpospolitą Obojga Narodów, federację złożoną z dwóch równorzędnych członków: 1. Litwy, 2. Korony, 3. II Statut litewski, 4. w 1588 r., 5. Unia lubelska, 6. unia realna i 1. Litwy, 2. Korony, 3. II Statut litewski, 4. w 1588 r., 5. Unia lubelska, 6. unia realna. Podstawą prawną była 1. Litwy, 2. Korony, 3. II Statut litewski, 4. w 1588 r., 5. Unia lubelska, 6. unia realna, oparta na wspólności władz naczelnych – króla i parlamentu. Instytucje wspólne były decydujące, zapewniając sprawne na ogół funkcjonowanie federacji. I chociaż nie brakowało sporów, to nowe państwo przetrwało aż do jego upadku pod koniec XVIII w.
31
Ćwiczenie 8

Przeczytaj cytowany fragment listu Mikołaja Naruszewicza do Mikołaja Rudego Radziwiłła i odpowiedz na pytanie.

Zapoznaj się z cytowanym fragmentem listu Mikołaja Naruszewicza do Mikołaja Rudego Radziwiłła i odpowiedz na pytanie.

[nastąpił] pogrzeb i zgładzenie na wieczne czasy wolnej a udzielnej Rzeczypospolitej [litewskiej], niegdy Wielkiego Księstwa Litewskiego.

c2 Cytat za: D. Kuolys, Miłujmy się jak bracia, a każdy swego pilnuy..., w: Pozostawione Historii, Litwini o Polsce i Polakach, pod red. K. Korzeniewskiej, V.Sirutavičiusa, Kraków 1999, s. 9.
R5I5xX0jcRuz0
Zastanów się, kiedy mógł powstać ten list i co o tym świadczy. (Uzupełnij) Odpowiedz na informację o zniszczeniu niezależnej państwowości litewskiej, przekazaną w liście. Spróbuj udowodnić, że Litwa nie straciła, a zyskała na połączeniu się z Koroną unią realną. (Uzupełnij).