Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Niszczenie siedlisk jako przyczyna spadku bioróżnorodności

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Scharakteryzujesz przyczyny utraty siedlisk.

• Wyjaśnisz wpływ niszczenia siedlisk na bioróżnorodność.

• Określisz skutki utraty siedlisk dla gatunków i środowiska.

• Opiszesz sposoby przeciwdziałania utracie siedlisk.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• prezentacja;

• symulacja;

• śniegowa kula;

• mapa pojęć.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

2. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy, których zadaniem będzie przygotowanie prezentacji z wykorzystaniem wyszukanych informacji i materiałów (artykuły, zdjęcia, rysunki, filmy) na następujące tematy:
   grupa I – niszczenie siedlisk: przykłady dotyczące polskiej przyrody, nieopisane w e‑materiale;
   grupa II – fragmentacja siedlisk: przykłady dotyczące polskiej przyrody, nieopisane w e‑materiale;
   grupa III – degradacja siedlisk: przykłady dotyczące polskiej przyrody, nieopisane w e‑materiale.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel inicjuje burzę mózgów, zadając pytanie:
   – Dlaczego działalność człowieka niszcząca ekosystemy zagraża również jemu samemu?
   Uczniowie zapisują swoje pomysły na tablicy. Nauczyciel podsumowuje burzę mózgów.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji i omówienia przez grupy materiałów przygotowanych w domu. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje.

2. Kula śniegowa. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą kuli śniegowej, poszukując w e‑materiale odpowiedzi na następujące pytania:
   – Jakie są skutki utraty siedlisk dla gatunków i środowiska?
   – Jakie działania możecie podjąć, aby ograniczyć utratę siedlisk?
   Nauczyciel objaśnia wspomnianą wyżej metodę i wynikające z niej kolejne etapy pracy:
   - najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać odpowiedzi na zadane pytania;
   - potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi;
   - kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi;
   - na koniec uczniowie utworzą 8‑osobowe zespoły i znów porównają swoje propozycje.

3. Praca z symulacją interaktywną pt. „Rafa koralowa”. Uczniowie zapoznają się z tekstem w sekcji „Symulacja interaktywna”. Następnie nauczyciel wyświetla symulację interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by wyjaśnili, dlaczego globalne ocieplenie jest poważnym zagrożeniem dla raf koralowych. Uczniowie, pracując w parach, formułują wyjaśnienie. Następnie ochotnicy przedstawiają swoje wyjaśnienia na forum klasy, a nauczyciel ocenia ich poprawność.

4. Nauczyciel wprowadza uczniów w treść polecenia nr 2 („Wymień inne czynniki – poza temperaturą i zanieczyszczeniami środowiska – mogące zagrażać rafom koralowym”). Uczniowie wykonują je w parach, a następnie porównują swoje rozwiązanie z innym zespołem.

5. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie tworzą niewielkie, 3- lub 4‑osobowe zespoły i wykonują ćwiczenie nr 8 („Omów, w jaki sposób można minimalizować negatywne skutki fragmentacji siedlisk spowodowanej rozbudową dróg i szos”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie wskazany zespół prezentuje przygotowane odpowiedzi. Klasa ocenia ich poprawność. Nauczyciel wyjaśnia ewentualne wątpliwości.

Faza podsumowująca:

1. Klasa wspólnie wykonuje na tablicy mapę pojęć podsumowującą zajęcia.

2. Nauczyciel wyświetla temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, podsumowuje omawiany na lekcji materiał, wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania symulacji interaktywnej:

• Symulację interaktywną można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.