Scenariusz zajęć

Autor: Agata Jarszak‑Tyl, Krzysztof Błaszczak

Temat: Jak obliczyć pH mocnych elektrolitów

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym.

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

VI. Reakcje w roztworach wodnych. Uczeń:

4) wykonuje obliczenia z zastosowaniem pojęć: stała dysocjacji, stopień dysocjacji, pH, iloczyn jonowy wody, iloczyn rozpuszczalności; stosuje do obliczeń prawo rozcieńczeń Ostwalda.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne, samokontrola podczas nauki.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• analizuje poszczególne etapy obliczania pH roztworu mocnych kwasów jedno- i wieloprotonowych oraz mocnych wodorotlenków jedno- i wielowodorotlenowych;

• oblicza pH roztworu mocnych kwasów i wodorotlenków na podstawie znajomości stężenia elektrolitu;

• wykorzystuje wzory na obliczanie stężenia molowego do wyznaczenia pH roztworu.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• burza mózgów;

• analiza tekstu źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• film samouczek;

• technika gadająca ściana;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w grupach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu/smartfony, tablety;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica i kreda, mazak;

• aplikacja Mentimeter;

• podręcznik.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje pytania: z czym się kojarzy Wam słowo „kwaśny”? Czy kwasowość można określić ilościowo?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół wyrażenia – pH roztworu. Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z wykorzystaniem tabletów/smartfonów. Uczniowie na tabletach/smartfonach wpisują określenia, skojarzenia, które widoczne będą na głównych  ekranie, a do których będzie można się odnieść indywidualnie. Efektem burzy mózgów ma być przypomnienie wiadomości o pH oraz odczynie roztworu.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel odsyła uczniów do e‑materiału – analiza tekstu źródłowego związanego z obliczeniami pH roztworów mocnych elektrolitów. Po pracy własnej nauczyciel zadaje uczniom pytania dotyczące wyrażeń: pH, pOH, pKw – pytając o ich interpretację, sposoby obliczania ich wartości, zależności.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film samouczek z e‑materiału dotyczący obliczania pH roztworów mocnych elektrolitów. W trakcie filmu robi pauzę, by uczniowie samodzielnie spróbowali rozwiązać proponowane na filmie zadanie. Na rozwiązanie każdego zadania uczniowie mają 5 minut. Po tym czasie nauczyciel ponownie włącza film i razem z uczniami analizuje rozwiązanie.

3. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy czteroosobowe. Każda z grup rozwiązuje zadania zawarte w e‑materiale w części „Sprawdź się” wspierając się e‑materiałem lub filmem samouczkiem. Rozwiązania do zadań od 5 do 8 wylosowani uczniowie z poszczególnych grup prezentują na tablicy udzielając komentarza co sprawiło im trudność, a co było dla nich łatwe. Nauczyciel weryfikuje poprawność rozwiązań i ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

Faza podsumowująca:

1. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Dziś nauczyłem/łam się...

• Zrozumiałem/łam, że...

• Zaskoczyło mnie...

• Dowiedziałem/łam się...

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Łatwe było dla mnie...

• Trudność sprawiało mi...

2. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania:

• Co oznaczają wyrażenia: pH, pOH, pKw?

• Jak obliczyć pH roztworów mocnej zasady?

• Stężenia jakich jonów mnożymy ze sobą, by otrzymać iloczyn jonowy wody?

• Jaki jon nazywamy jonem oksoniowym?

3. Nauczyciel może stworzyć quiz i wykorzystać aplikację Kahoot! lub Quizizz.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćwiczenia dołączone do filmu samouczka.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może być wykorzystany przez uczniów podczas odrabiania pracy domowej lub przygotowywania się do sprawdzianu wiadomości z działu. Również uczniowie nieobecni na lekcji mogą go wykorzystać jako uzupełnienie luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Co oznaczają wyrażenia: pH, pOH, pKw?

• Jak obliczyć pH roztworów mocnej zasady?

• Stężenia jakich jonów mnożymy ze sobą, by otrzymać iloczyn jonowy wody?

• Jaki jon nazywamy jonem oksoniowym?