Scenariusz zajęć

Autor: Anna Daniewicz, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: Chemia

Temat: W jaki sposób na organizm człowieka oddziałują różne substancje psychoaktywne?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XXI. Chemia wokół nas. Uczeń:

6) wyszukuje informacje na temat składników zawartych w kawie, herbacie, mleku, wodzie mineralnej, napojach typu cola w aspekcie ich działania na organizm ludzki.

Zakres rozszerzony

XXI. Chemia wokół nas. Uczeń:

6) wyszukuje informacje na temat składników zawartych w kawie, herbacie, mleku, wodzie mineralnej, napojach typu cola w aspekcie ich działania na organizm ludzki.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• definiuje pojęcie substancji psychoaktywnej;

• wymienia i opisuje działanie wybranych substancji psychoaktywnych względem organizmu ludzkiego;

• łączy konkretne działania substancji psychochoaktywnych z ich efektem uzależniającym.

Strategia nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• prezentacja multimedialna;

• quiz;

• burza mózgów;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• film edukacyjny;

• technika zdań podsumowujących.

Formy zajęć:

• praca zbiorowa;

• praca w grupach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• podręczniki.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania: czy wiecie, że w starożytności i średniowieczu ludzie pili wywar z maku oraz podawali go dzieciom? Jak sądzicie, dlaczego? Czy wiecie, że nazwa morfiny wywodzi się od greckiego boga marzeń sennych – Morfeusza? W jakich produktach występuje kofeina?

2. Rozpoznawanie wiedzy potocznej uczniów. Uczniowie starają się zdefiniować czym są substancje psychoaktywne oraz podają ich działania na organizm człowieka.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film edukacyjny w kontekście substancji psychoaktywnych, ich charakterystyki, skutków stosowania. Uczniowie wykonują notatki w zeszycie do filmu. Po obejrzeniu, chętny uczeń prezentuje swoje zapiski na forum klasy.

2. Nauczyciel dzieli uczniów na pięć grup. Każda z nich losuje kartkę z oznaczeniem grupy (A‑E) oraz nazwą substancji psychoaktywnej. Zadaniem uczniów jest przygotowanie prezentacji multimedialnej, która będzie przedstawiać ogólne informacje na temat wybranej substancji psychoaktywnej oraz jej działania na organizm człowieka. Nauczyciel omawia kryteria prezentacji (patrz materiały pomocnicze). Uczniowie mogą korzystać z wszelkich dostępnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów, wspiera ich. Liderzy grup prezentują efekty pracy na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną.

3. Uczniowie przygotowują sześć pytań do quizu na temat substancji psychoaktywnej, przedstawianej przez nich w prezentacji.

4. Gra – quiz. Uczniowie po kolei odczytują swoje pytania. Grupa A zadaje pytanie grupie B. Grupa B zadaje pytanie grupie C. Grupa C zadaje pytanie grupie D. Grupa D zadaje pytanie grupie E. Grupa E zadaje pytanie grupie A, itd. Nauczyciel zapisuje punkty na tablicy. Wygrywa ta grupa, która zdobędzie największą liczbę punktów. Nauczyciel proponuje zwycięzcom oraz zaangażowanym uczniom oceny z aktywności.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów. Przykładowe pytanie skierowane do uczniów:

• Czym są substancje psychoaktywne?

• Jakie znacie i poznaliście substancje psychoaktywne?

• W jaki sposób substancje psychoaktywne oddziałują na organizm człowieka?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Czego dziś się nauczyłem/łam...

• Co było dla mnie łatwe...

• Co sprawiło mi trudność...

Praca domowa:

• Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

• Uczniowie wyszukują informacje w dostępnych źródłach na temat działania dwóch (wybranych przez siebie). substancji psychoaktywnych (nie omawianych na lekcji) na organizm człowieka.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film edukacyjny może być wykorzystany przez uczniów podczas samodzielnej pracy na lekcji lub przed wykonaniem ćwiczeń dołączonych do medium. Medium może być również wykorzystane podczas odrabiania zadania domowego. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą film wykorzystać jako uzupełnienie wiedzy.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Czym są substancje psychoaktywne?

• Jakie znacie i poznaliście substancje psychoaktywne?

• W jaki sposób substancje psychoaktywne oddziałują na organizm człowieka?

2. Nauczyciel przygotowuje:

• mazaki;

• arkusze papieru A3, glutaki;

• karty z nazwami substancji psychoaktywnych:

3. Kryteria oceny prezentacji:

• poprawność merytoryczna (zgodność z tematem; dostosowana do możliwości odbiorców, wyczerpanie tematu)

• język prezentacji (specjalistyczna terminologia, poprawność językowa)

• konkretność (zdania krótkie - równoważnikowe, hasła)

• atrakcyjność (wielkość czcionki, układ treści na slajdzie, tempo wyświetlania, przejścia slajdu, wzorce slajdów)

• estetyka (animacje, grafika, kolor, dźwięk)

• czas prezentacji (wykorzystanie zaplanowanego czasu – 3 min.).