Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Przyczyny I wojny światowej. Zamach w Sarajewie i wybuch wojny

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wskazuje najważniejsze konflikty polityczne i militarne poprzedzające I wojnę światową;

• wyjaśnia, jak doszło do wybuchu I wojny światowej;

• weryfikuje swoją wiedzę na temat przyczyn I wojny światowej, wykonując zestaw ćwiczeń.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie przez nauczyciela tematu i celów zajęć, przejście do omówienia zaplanowanego przebiegu zajęć.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji? Będą to wspólnie ustalone kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu dotyczącego przyczyn I wojny światowej. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Nauczyciel dzieli uczniów na 5‑osobowe grupy, które losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Praca z pierwszym multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel czyta polecenie nr 2: „Wyjaśnij, jakie znaczenie miały zmiany terytorialne, jakie zaszły wskutek wojen bałkańskich, dla sytuacji mocarstw europejskich” i poleca uczniom, aby wykonali je w parach. Wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie nr 3.

3. Praca z drugim multimedium („Prezentacja + Sprawdź się”). Uczniowie zapoznają się z e‑materiałem. Klasa dzieli się na 4‑osobowe grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do polecenia nr 3, opisując politykę zagraniczną Niemiec na przełomie XIX i XX wieku oraz wyjaśniając, czym Niemcy usprawiedliwiały swoje ambicje i dlaczego stanowiły one zagrożenie dla innych mocarstw europejskich. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Wybrany uczeń (lub ochotnik) podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

2. Na zakończenie nauczyciel omawia przebieg zajęć, dokonuje oceny pracy grup uczniowskich.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1, 2 i 4 z sekcji „Prezentacja + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

J. Prokopczuk, Historia powszechna 1871–1939, Warszawa 1984.

J. Tyszkiewicz, E. Czapiewski, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2010. 

Wielka Historia Świata, t. 11, Wielkie wojny XX wieku (1914–1945), pod red. nauk. M. Zgórniaka, Warszawa 2006.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się przed zajęciami z mapami oraz prezentacją, a wybrane osoby na tej podstawie mogą przygotować swoje prace dotyczące okoliczności i przyczyn wybuchu I wojny światowej. Wówczas przedstawią je na początku fazy realizacyjnej.