Autor: Zuzanna Szewczyk

Temat: Zdolności akomodacyjne oka człowieka

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Omówisz zjawisko akomodacji oka.

• Przeprowadzisz obserwację zdolności akomodacyjnych ludzkiego oka.

• Wyjaśnisz, na czym polega proces zmiany refrakcji oka.

• Porównasz punkty dali i bliży wzrokowej.

• Wyjaśnisz, czym jest starczowzroczność.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• dyskusja;

• ćwiczenia interaktywne;

• doświadczenie.

Formy pracy:

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• model oka.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel, odwołując się do wiedzy uczniów zdobytej na wcześniejszych zajęciach, zadaje pytania:

   • Jak zbudowane jest oko?

   • Które elementy budowy narządu wzroku odpowiadają za ostrość widzenia?

2. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji: Zdolności akomodacyjne oka człowieka. Następnie prosi, by uczniowie w parach opracowali intuicyjnie swoje mapy skojarzeń dotyczące tematu zajęć. Wybrane pary przedstawiają swoje propozycje, ochotnik zapisuje je na tablicy. Pozostali uczniowie odnoszą się do odnotowanych sugestii, uzupełniając je o swoje pomysły.

3. Nauczyciel omawia cele zajęć, a następnie wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie zapoznają się z treścią wprowadzenia do e‑materiału i ilustracją okładkową. Wybrany uczeń formułuje definicję akomodacji.

2. Uczniowie przeprowadzają w parach doświadczenie (zob. materiały pomocnicze): jedna osoba wybiera dowolny mały przedmiot, np. długopis, i przybliża go powoli w stronę oczu drugiej osoby z pary. Ta obserwuje, kiedy zaczyna tracić ostrość widzenia przybliżanego przedmiotu. Uczniowie mierzą tę odległość i zapisują wyniki swoich pomiarów.

3. Nauczyciel prosi o sformułowanie problemu badawczego do przeprowadzonego doświadczenia („Wpływ odległości obserwowanego obiektu na ostrość widzenia”) oraz zapisanie wniosków.

4. Wybrane osoby prezentują wyniki swojej pracy, nauczyciel koryguje ewentualne błędy.

5. Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału w sekcji „Przeczytaj”. Nauczyciel pyta, czego dotyczyło przeprowadzone doświadczenie (punkt bliży wzrokowej). W razie potrzeby naprowadza na poprawną odpowiedź. Prosi uczniów o omówienie, na podstawie przeczytanego e‑materiału, czym są punkt dali wzrokowej oraz refrakcja.

6. Nauczyciel prosi o zapoznanie się z symulacją interaktywną zawartą w e‑materiale. Uczniowie w parach wykonują polecenie 1: „Na podstawie poniższej symulacji przeprowadź obserwację zdolności akomodacyjnych ludzkiego oka, a następnie wyjaśnij, jak zmienia się kształt soczewki podczas przenoszenia wzroku z przedmiotów położonych blisko na przedmioty, które znajdują się dalej”.

7. Chętne osoby uzupełniają informacje na temat akomodacji u człowieka zapisane na tablicy w fazie wstępnej lekcji.

8. Uczniowie w 4‑osobowych grupach wykonują ćwiczenie nr 7 (dotyczące starczowzroczności) i 8 (dotyczące różnych mechanizmów akomodacji u ssaków i u ryb) oraz polecenie 2 do symulacji interaktywnej (dotyczące starczowzroczności). Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy ustosunkowuje się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje błędne odpowiedzi, dopowiada istotne informacje.

Faza podsumowująca

1. Wybrany przez nauczyciela uczeń rozpoznaje i wskazuje na modelu oka elementy jego budowy oraz określa ich funkcje. W razie potrzeby reszta klasy uzupełnia wypowiedź ucznia.

2. Nauczyciel ocenia zaangażowanie uczniów podczas zajęć.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia interaktywne od 1 do 6.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania symulacji interaktywnej:

Symulacja interaktywna może również zostać wykorzystana na lekcji poświęconej wadom wzroku.