Autor: Jarosław Dyrda

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Kodeksy prawne: statuty Kazimierza Wielkiego

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

XI. System prawa w Rzeczypospolitej Polskiej. Uczeń:

1) rozróżnia źródła, z których wywodzą się normy w różnych systemach prawnych (prawo: zwyczajowe, precedensowe, religijne, pozytywne).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wskazuje cel powstania statutów kazimierzowskich,

• opisuje źródła prawa, z którego się wywodzą,

• analizuje zasady prawne statutów Kazimierza Wielkiego,

• charakteryzuje system prawny Królestwa Polskiego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• mapa mentalna,

• dyskusja,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem schematu i ćwiczeń interaktywnych.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w grupach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją:

1. Uczniowie mają za zadanie wyszukać informacje o statutach kazimierzowskich.

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Uczniowie odpowiadają na pytanie: „Czemu miała służyć kodyfikacja prawa zlecona przez Kazimierza Wielkiego?”. Prezentują wyniki swoich poszukiwań dotyczących statutów kazimierzowskich i zapisują informacje w formie mapy mentalnej.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie na podstawie materiałów z sekcji Przeczytaj omawiają zasady funkcjonowania prawa na ziemiach polskich przed panowaniem Kazimierza III Wielkiego, w tym polskie prawo zwyczajowe.

2. Podział klasy na cztery grupy. Zadaniem każdego zespołu jest opracowanie na podstawie dostępnych źródeł przydzielonego zagadnienia:

• grupa 1 – geneza działalności prawodawczej króla Kazimierza Wielkiego,

• grupa 2 – przyczyny spisania statutów kazimierzowskich,

• grupa 3 – postanowienia statutu wielkopolskiego,

• grupa 4 – postanowienia statutu małopolskiego.

Po wyznaczonym czasie reprezentanci grup przedstawiają efekty pracy. Pozostali uczniowie mogą zadawać im pytania.

3. Praca ze schematem interaktywnym. Uczniowie analizują główne zasady prawne zawarte w statutach kazimierzowskich. Następnie wykonują ćwiczenia dołączone do schematu. Chętne/wybrane osoby przedstawiają odpowiedzi na forum klasy.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenia 6–8 z sekcji Sprawdź się. Wspólne omówienie odpowiedzi.

Faza podsumowująca

1. Chętni/wybrani uczniowie przedstawiają znaczenia statutów kazimierzowskich dla rozwoju państwa i prawa na ziemiach polskich.

2. Dyskusja podsumowująca: „Czy zamierzony cel, jaki przyświecał władcy podczas kodyfikacji prawa, został spełniony?”. Po jej zakończeniu wybrane osoby prezentują wnioski.

Praca domowa:

Wykonanie pozostałych ćwiczeń z sekcji Sprawdź się.

Materiały pomocnicze:

Feliks Kiryk, Wielki król i jego następca, Kraków 1992.

Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski, Michał Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 2001.

Jerzy Wyrozumski, Kazimierz Wielki, Wrocław 1986.

Franciszek Połomski, Piotr Jurek, Historia państwa i prawa polski. Źródła, Wrocław 1997.

Wacław Uruszczak, Statuty Kazimierza Wielkiego jako źródło prawa polskiego, „Studia z Dziejów Prawa i Państwa Polskiego” 1999, nr 3.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Schemat może zostać wykorzystany do lekcji powtórzeniowej lub jako inspiracja dla uczniów do przygotowania prezentacji multimedialnej poświęconej Kazimierzowi Wielkiemu.