Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Dwudziestolecie międzywojenne – powtórzenie wiadomości. Część 3

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

3) rozpoznaje argumentacyjny charakter różnych konstrukcji składniowych i ich funkcje w tekście; wykorzystuje je w budowie własnych wypowiedzi;

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.

Cele lekcji. Uczeń:

utrwala wiadomości dotyczące dwudziestolecia międzywojennego,
omawia dwa utwory prozatorskie wydane w okresie dwudziestolecia międzywojennego – Przedwiośnie Stefana Żeromskiego i Granicę Zofii Nałkowskiej.
opisuje wpływ zastosowania różnych rodzajów narracji na fabułę Przedwiośnia Stefana Żeromskiego,
wskazuje, jaką funkcję w Granicy Zofii Nałkowskiej pełni inwersja czasowa,
wyjaśnia metaforyczne znaczenie tytułów Przedwiośnie i Granica.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

z użyciem e‑podręcznika;
metoda stolików eksperckich.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Dwudziestolecie międzywojenne – powtórzenie wiadomości. Część 3”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Prezentacja multimedialna” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Prowadzący zapowiada, że uczniowie będą pracowali w grupach, wykorzystując metodę stolików eksperckich.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel pyta, co uczniowie pamiętają z treści obu lektur: Przedwiośnia i Granicy. Uczniowie rozmawiają swobodnie, przypominając sobie fabuły powieści.

Faza realizacyjna:

Uczniowie dzielą się na 3 grupy, każda z nich stanowi forum ekspertów (stolik ekspertów). W każdym z zespołów uczniowie analizują polecenie 1 z sekcji „Prezentacja multimedialna” w odniesieniu do innego bohatera Przedwiośnia: Szymona Gajowca, Antoniego Lulka i Seweryna Baryki. Następnie z każdej grupy jedna osoba przechodzi do grupy sąsiedniej i przedstawia ustalenia dokonane we własnym zespole. W ten sposób grupy uczą się od siebie nawzajem. W podsumowaniu tej części pracy uczniowie formułują wspólne wnioski, które notują w zeszytach. Pomocne może być przy tym polecenie 2 z tej sekcji: Jaki wpływ na światopogląd Cezarego Baryki mogły mieć te postacie? Zapisz swoje przemyślenia.
W ten sam sposób wszystkie grupy opracowują polecenie 3: Wyjaśnij, jakie znaczenie dla fabuły miał zabieg zastosowania przez Żeromskiego różnych rodzajów narracji w każdej z wymienionych części; gr. 1: narrator wszechwiedzący, gr. 2: narracja z punktu widzenia bohatera, gr. 3: narracja polifoniczna. Po upływie ustalonego czasu uczniowie przedstawiają wnioski z kolejnego etapu pracy.
Grupy rozdzielają się i uczniowie przechodzą do samodzielnej pracy z drugim multimedium. Wykonują polecenie 1 związane z mapą myśli: Jakie wątki fabuły mogą przedstawiać tytułową Granicę jako granicę moralną lub psychologiczną? Odpowiedz, uzupełniając przykładami mapę myśli.

Faza podsumowująca:

Uczniowie dobierają się w pary i wymieniają poglądami, dzielą się tym, czego się nauczyli.
Nauczyciel ocenia pracę uczniów.

Praca domowa:

Wykonaj polecenie 2 z sekcji „Mapa myśli”.

Materiały pomocnicze:

Polonista w szkole, pod red. A. Janus‑Sitarz, Kraków 2004.
Piotr Kuncewicz, Agonia i nadzieja. Literatura polska od 1918, Warszawa 1993.
Ryszard Handke, Alfabet kultury w lekturze tekstu literackiego, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Prezentacja multimedialna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Mapa myśli