Autor: Marcin Sawicki

Przedmiot: historia

Temat lekcji: Noc listopadowa i początek powstania listopadowego.

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

zakres podstawowy:

XXXI. Ziemie polskie i ich mieszkańcy w latach 1815–1848.

Uczeń:

1) charakteryzuje sytuację polityczną, społeczno‑gospodarczą i kulturową Królestwa Polskiego, ziem zabranych, zaboru pruskiego i austriackiego;

2) wyjaśnia genezę powstania listopadowego i opisuje jego następstwa;

3) opisuje działania władz powstańczych, charakter toczonych walk oraz międzynarodową reakcję na powstanie.

poziom rozszerzony:

Uczeń:

1) charakteryzuje ruch spiskowy na ziemiach polskich;

2) prezentuje oceny polskiej historiografii dotyczące powstania listopadowego i roli jego przywódców.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, dlaczego o inicjatorach powstania listopadowego mówiło się, że „myśleli sercem”, oraz wskazuje błędy w planach powstańczych;

• wymienia powody i wartości, dla których niektórzy Polacy wzięli udział w powstaniu, podczas gdy inny woleli się trzymać od niego z daleka;

• wyjaśnia, jak to się stało, że pomimo serii pomyłek spiskowcom udało się uwolnić Warszawę.

Metody i techniki nauczania:

• drzewo decyzyjne,

• praca z materiałem multimedialnym,

• rozmowa nauczająca.

Formy zajęć:

• praca w grupach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• multimedium wraz z ćwiczeniami,

• tablica, pisak, komputer,

• wydrukowane schematy drzewa decyzyjnego.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją:

Przed lekcją uczniowie zapoznają się z tekstem wprowadzającym do lekcji.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel podaje temat lekcji, wspólnie z uczniami ustala cele zajęć oraz kryteria sukcesu.

2. Rekapitulacja wtórna. Uczniowie przypominają, w jakich okolicznościach doszło do powstania Królestwa Polskiego. Dlaczego Polacy rozczarowali się carskimi rządami w Królestwie?

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu. Uwaga: każde z pytań powinno rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Uczniowie spacerują po klasie i na umówiony dźwięk znajdują kogoś do pary, następnie zadają pytania sformułowane podczas czytania tekstu i na nie odpowiadają.

2. Nauczyciel zapowiada, że uczniowie będą pracowali, wykorzystując metodę drzewa decyzyjnego. Podaje uczniom sytuację wymagającą podjęcia decyzji: Car i jego współpracownicy notorycznie łamią swobody konstytucyjne. Jak skłonić lub nawet zmusić cara do przestrzegania zasad ustawy zasadniczej? Uczniowie w grupach starają się znaleźć możliwe rozwiązania, wykorzystując schemat drzewa decyzyjnego. Poszczególne grupy wcielają się w role członków Sprzysiężenia P. Wysockiego, polskich arystokratów – konserwatystów, bogatej szlachty – liberałów, bogatych mieszczan z Warszawy. Nauczyciel określa czas na przygotowanie drzew decyzyjnych.

3. Po ustalonym czasie przedstawiciele poszczególnych grup prezentują na forum klasy wyniki pracy. Porównanie efektów drzew decyzyjnych. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Skąd wynikają różnice dotyczące decyzji? Uczniowie dyskutują, jedna osoba może zapisywać wnioski na tablicy.

4. Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z animacją, a następnie wykonują polecenia do niej załączone.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie wykonują wskazane przez nauczyciela ćwiczenia celem podsumowania lekcji i powtórzenia materiału.

2. Na zakończenie nauczyciel ocenia pracę wylosowanej grupy.

Praca domowa:

Jak oceniasz zasadność wybuchu powstania listopadowego? Przygotuj krótką notatkę, w której uzasadnisz swoje zdanie.

Materiały pomocnicze:

A. Chwalba, Historia Polski 1795–1918, Kraków 1987.

H. Kocój, Od Konstytucji 3 maja i insurekcji kościuszkowskiej do powstania listopadowego, t. 2, Oświęcim 2017.

Głęboka noc listopadowa, Polityka.pl.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z animacją, podjąć własne decyzje, a w trakcie zajęć uzasadniać swoje stanowisko.