Dla nauczyciela
Autor: Marcin Sawicki
Przedmiot: historia
Temat:Winston Churchill a sprawa polska. Sąd nad postacią
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
zakres podstawowy
L. Działalność władz Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie i w okupowanym kraju.
Uczeń:
1) omawia działalność rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie;
2) ocenia znaczenie układu Sikorski–Majski dla obywateli polskich, znajdujących się pod okupacją sowiecką;
4) analizuje politykę mocarstw wobec sprawy polskiej w czasie II wojny światowej;
9) zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski w okresie II wojny światowej z wydarzeniami w Europie i na świecie.
Zakres rozszerzony:
2) opisuje położenie rządu Rzeczypospolitej Polskiej na arenie międzynarodowej;
3) charakteryzuje losy armii gen. Władysława Andersa;
6) ocenia rolę wielkich postaci polskiej polityki z okresu II wojny światowej.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
wymienia argumenty w obronie lub przeciwko postawie Winstona Churchilla wobec sprawy polskiej podczas II wojny światowej;
dokonuje oceny polityki polskiej Churchilla z różnych punktów widzenia;
charakteryzuje złożoność czynników, które należy wziąć pod uwagę, ferując sądy nad postaciami historycznymi.
Strategie nauczania:
konstruktywizm,
lekcja odwrócona.
Metody i techniki nauczania:
pogadanka,
elementy dramy,
sąd nad postacią.
Formy zajęć:
praca indywidualna,
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
rekwizyty stworzone przez uczniów.
Przebieg zajęć:
Przed lekcją:
Uczniowie zostają zobowiązani przez nauczyciela do zapoznania się z e‑materiałem, a przede wszystkim z multimedium załączonym do lekcji. Nauczyciel tłumaczy zasady pracy metodą sądu nad postacią. Podaje temat: Winston Churchill – czy jest winny zdrady polskich sojuszników podczas II wojny światowej? Przed lekcją następuje także przydzielenie uczniom ról. Uczniowie mogą przygotować rekwizyty lub elementy charakteryzacji dla odgrywanych przez siebie postaci:
dwóch sędziów (zadanie: sprawne prowadzenie procesu, przygotowanie wyroku z uzasadnieniem),
dwóch oskarżycieli (zadanie: przygotowanie mowy oskarżycielskiej, prawo do zadania jednego, dwóch pytań do każdego świadka),
dwóch obrońców (zadanie: przygotowanie mowy obronnej, prawo do zadania jednego, dwóch pytań do każdego świadka),
Winston Churchill – oskarżony (zadanie: przygotowanie oświadczenia).
Propozycje świadków w procesie Winstona Churchilla:
Anthony Eden – minister spraw zagranicznych w gabinecie Winstona Churchilla
Franklin Delano Roosevelt
Józef Stalin
Władysław Sikorski
Stanisław Mikołajczyk
Władysław Anders
żołnierz 2 Korpusu Polskiego
lotnik z Dywizjonu 303
Władysław Gomułka
poeta i pieśniarz Jacek Kaczmarski (na podst. pieśni Jałta)
Zbigniew Brzeziński (na podstawie ćw. 8)
mieszczanin ze Lwowa
mieszczanka z Wilna
więźniarka radzieckiego łagru
mieszkaniec/mieszkanka Londynu
Jerzy VI Windsor
amerykański żołnierz walczący na froncie dalekowschodnim
(Zadanie dla świadków: krótka opowieść o sobie – wymyślona, ale zgodna z realiami epoki lub oparta na faktach, przygotowanie się do odpowiedzi na ewentualne pytania ze strony oskarżycieli i obrońców).
fotografowie dokumentujący przebieg procesu (zadanie: przygotować wystawę dokumentującą proces)
obserwatorzy ONZ przygotowujący raport z procesu (zadanie: przygotowanie raportu – jako zadanie domowe)
dziennikarze piszący artykuł o procesie: amerykański, brytyjski, komunistyczny polski, polski o poglądach niepodległościowych (zadanie: przygotowanie artykułów prasowych jako zadanie domowe)
Faza wstępna:
Nauczyciel przedstawia uczniom temat i cele lekcji oraz wspólnie z nimi ustala kryteria sukcesu.
Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.
Faza realizacyjna:
Krótkie wprowadzenie nauczyciela do tematyki zajęć. Prowadzący prosi wskazaną osobę (albo ochotnika), aby zreferowała najważniejsze informacje, z którymi uczniowie zapoznali się przed lekcją. W razie potrzeby uzupełnia odpowiedź ucznia, udzielając informacji zwrotnej.
Nauczyciel zapowiada, że uczniowie przeprowadzą teraz sąd nad postacią Winstona Churchilla zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Przypomina przedmiot sądu oraz zasady obowiązujące podczas pracy z zastosowaniem tej metody, w tym reguły odnośnie do zadawania pytań oraz czasu wystąpień.
Sąd nad postacią. Uczniowie biorą udział w inscenizacji.
Po jej zakończeniu nauczyciel zadaje uczniom pytania podsumowujące, np.: Dlaczego niełatwo jednoznacznie ocenić politykę Winstona Churchilla względem Polaków? Jakie czynniki należałoby uwzględnić, aby ta ocena była rzeczowa i – na ile to możliwe – bezstronna? Prosi jednego z uczniów o podsumowanie.
Uczniowie wykonują ćwiczenia wskazane przez nauczyciela. Wskazane osoby udzielają odpowiedzi, pozostałe wspólnie z nauczycielem oceniają ich poprawność. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel prosi wybranego ucznia albo uczennicę (może być także ochotnik) o podsumowanie lekcji. Pyta, który element był dla uczniów trudny i dlaczego.
Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów. Może ocenić pracę np. sędziów, oskarżycieli i obrońców.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia niezrealizowane podczas lekcji.
Materiały pomocnicze:
R. Kaczmarek, Historia Polski 1914–1989, Warszawa 2010.
W. Laqueur, Historia Europy 1945–1992, Londyn 1993.
Najnowsza historia świata. 1945–1963, t. 1, pod red. A. Patka, J. Rydla, J.J. Węca, Kraków 2000.
W. Roszkowski, Historia Polski 1914–2015, Warszawa 2019.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Film edukacyjny może być elementem pracy domowej. Uczniowie wykonują wówczas polecenia dołączone do multimedium.