Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Monarchia stanowa w XIII i XIV w. Proces formowania się społeczeństwa stanowego w Polsce na tle zachodniej Europy

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• uczy się dokonywania selekcji i hierarchizacji informacji pozyskanych ze źródeł historycznych;

• tworzy spójną narrację historyczną dotyczącą monarchii stanowej w XIII i XIV w. oraz procesu formowania się społeczeństwa stanowego w Polsce na tle zachodniej Europy w ujęciu przekrojowym, jak i problemowym;

• rozwija umiejętność budowania argumentacji, uwzględniając różne aspekty procesu historycznego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Monarchia stanowa w XIII i XIV w. Proces formowania się społeczeństwa stanowego w Polsce na tle zachodniej Europy”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Pojęcia, wydarzenia, postacie” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla temat i cel lekcji. Podkreśla, że uczniowie będą pracować nad wypracowaniem opartym na materiałach źródłowych. Zapowiada, że przećwiczą pracę z materiałami źródłowymi i różnymi typami poleceń, a także kolejne kroki w pisaniu wypracowania.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się z treścią w sekcji „Pojęcia, wydarzenia, postacie”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki.

2. Praca z multimedium („Materiały źródłowe”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie numer 1 - „Zapoznaj się z poniższymi materiałami źródłowymi. Stwórz notatkę, w której zawrzesz najważniejsze informacje dotyczące tematu zajęć („Monarchia stanowa w XIII i XIV w. Proces formowania się społeczeństwa stanowego w Polsce na tle zachodniej Europy”)”. Poleca uczniom, aby podzielili się na grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając także uczniom informacji zwrotnej.

3. Nauczyciel zapowiada, że uczniowie przeanalizują - krok po kroku - w jaki sposób dobrze przygotować wypracowanie oparte na materiałach źródłowych. Będą wykonywać po kolei ćwiczenia w części „Wypracowanie” rozpoczynając od sformułowania wstępu do wypracowania zawierającego określenie ram czasowych oraz wskazanie trzech stanów średniowiecznych. Prowadzący określa czas na realizację kolejnych ćwiczeń, uczniowie wykonują je po kolei, tworząc swoje wypracowanie.

4. Wybrani uczniowie czytają przygotowane podczas lekcji wypracowania. Wspólnie z nauczycielem omawiają prace i je oceniają. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi albo uczennicy (może być także ochotnik) podsumowanie lekcji „Monarchia stanowa w XIII i XIV w. Proces formowania się społeczeństwa stanowego w Polsce na tle zachodniej Europy”. Pyta, który element był dla uczniów trudny i dlaczego. Prosi jedną osobę o podsumowanie pracy.

2. Na zakończenie nauczyciel omawia przebieg zajęć, dokonuje oceny przedstawionej pracy (lub prac).

Praca domowa:

1. Zaproponuj alternatywną wersję wypracowania na temat „Monarchia stanowa w XIII i XIV w. Proces formowania się społeczeństwa stanowego w Polsce na tle zachodniej Europy”.

2. Nauczyciel może rozdać przykładowe tematy wypracowań (z wcześniejszych sprawdzianów czy egzaminów) i poprosić o wykonanie ich w domu.

Materiały pomocnicze:

• Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

• Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

• E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.

• Arkusze CKE z historii z poprzednich lat.

• Wybór tekstów źródłowych do wskazanej epoki.

Wskazówki metodyczne:

Informacje z sekcji „Materiały źródłowe” mogą być wykorzystane w trakcie lekcji do pracy uczniów w parach lub samodzielnie. Cały materiał może być wykorzystany do realizacji zajęć metodą odwróconej klasy. W szkole następuje czytanie i ocena koleżeńska opracowań uczniów.