Autor: Joanna Kalinowska

Przedmiot: Historia

Temat: Podbój Rusi Halickiej i sprawa sukcesji

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• analizuje wschodnią politykę prowadzoną przez Kazimierza Wielkiego;

• wymienia państwa zainteresowane rozciągnięciem wpływów na Ruś i przyczyny walk o te tereny;

• wymienia ziemie wschodnie zajęte przez Kazimierza Wielkiego do 1366 r.;

• opisuje działania Kazimierza Wielkiego związane z następstwem na tronie polskim i polityką wschodnią.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie na tablicy tematu zajęć, ustalenie celu lekcji i kryteriów sukcesu.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji, przypominając działania podejmowane przez Kazimierza Wielkiego w polityce zagranicznej.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel omawia dzieje Rusi Kijowskiej i przyczyny ekspansji Kazimierza Wielkiego na tereny księstwa halickiego. Tłumaczy, dlaczego do rywalizacji o te ziemie włączyli się nie tylko Tatarzy, ale także Litwa i Węgry.

2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel poleca, aby uczniowie w parach zapoznali się z mapą i wykonali polecenie 3 – wskazali, jakie interesy miały państwa biorące udział w rywalizacji o wpływy w Rusi Halickiej w opanowaniu tych obszarów. Uczniowie z wylosowanej pary (albo ochotnicy) udzielają odpowiedzi.

3. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie 2 (układają opisy według chronologii wydarzeń) oraz ćwiczenie 4  (analizują obraz Jana Matejki). Następuje wspólne sprawdzenie poprawności wykonanego zadania.

4. Nauczyciel, nawiązując do poznanych przez uczniów faktów, omawia sprawę sukcesji tronu polskiego. Zwraca uwagę uczniów na sojusz polsko‑węgierski oraz na to, że po raz kolejny sprawa sukcesji węgierskiej wypłynęła przy okazji polskiej ekspansji na wschód. Przywołuje postać Kaźka Słupskiego.

5. Uczniowie wykonują ćwiczenie 6. Nauczyciel zadaje im pytanie: Na podstawie drzewa genealogicznego i pokrewieństwa z Kazimierzem Wielkim, który z dwóch: Ludwik czy Kaźko, miał większe prawa do tronu polskiego? Wybrany lub wskazany uczeń przedstawia odpowiedzi do ćwiczenia oraz pytania nauczyciela.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel poleca, by uczniowie – jako podsumowanie – podali argumenty, które głosili zwolennicy ekspansji Królestwa Polskiego na wschód. Następnie prosi, aby wykonali ćwiczenie 8 – zaproponowali trzy argumenty ukazujące racje przeciwników tej polityki.

2. Nauczyciel prosi, aby wybrany uczeń podsumował zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

3. Nauczyciel rozdaje uczniom ankietę ewaluacyjną z oceną lekcji, pracy własnej ucznia oraz pracy klasy.

Materiały pomocnicze:

J. Wyrozumski, Kazimierz Wielki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2004.

J. Wyrozumski, Dzieje Polski piastowskiej (VIII w. – 1370), Oficyna Wydawnicza FOGRA, 2017.

Wielka historia Polski, t. 1–10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Mapa interaktywna”, aby przygotować się do późniejszej pracy.