Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Brytyjska monarchia parlamentarna w XVIII w.

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, jak przebiegał rozwój ustrojowy Wielkiej Brytanii w XVIII w.;

• analizuje, dlaczego brytyjski system rządów był ewenementem w Europie wieku oświecenia;

• opisuje, kim byli wigowie i torysi.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przed lekcją nauczyciel wyznacza trzy pary uczniów, które opracują prezentacje w oparciu o tekst e‑materiału oraz teksty źródłowe w schemacie interaktywnym:

• para 1 – sytuacja wyznaniowa w Anglii i jej związek z decyzjami politycznymi; dwa teksty z multimedium (Deklaracja o pobłażaniu oraz Deklaracja praw narodu angielskiego);

• para 2 – fragment tekstu „Unia realna Anglii i Szkocji” oraz dwa teksty z multimedium (Ustawa o unii ze Szkocją oraz Ustawa o unii z Irlandią);

• para 3 – fragment tekstu „Ku rządom parlamentarno‑gabinetowym” oraz trzy teksty z multimedium (Relacja o partiach politycznych; Apologia ograniczonego prawa wyborczego; Starania o uzyskanie mandatu poselskiego).

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji?

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji efektów pracy w domu wybranych par uczniów. Wskazane pary przedstawiają swoje prezentacje, omawiając dane zagadnienie: sytuację wyznaniową, unię realną, kształtowanie się rządów parlamentarno‑gabinetowych. Po wystąpieniu każdej pary pozostali uczniowie mają czas na zadanie pytań prezentującym oraz uzupełnienie swoich notatek. Nauczyciel w razie potrzeby udziela dodatkowych informacji.

2. Praca z multimedium („Schemat interaktywny”). Nauczyciel poleca uczniom, aby podzielili się na dwie grupy, do obu dołącza jedna osoba z każdej z par, które przygotowywały prezentacje (występują jako eksperci). Wskazana przez prowadzącego osoba czyta polecenie 2: „Wyjaśnij, jakie znaczenie dla rozwoju angielskiego parlamentaryzmu miały problemy wyznaniowe” z sekcji „Schemat interaktywny”. Uczniowie opracowują w grupach odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do nich ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia wypowiedzi.

3. Nauczyciel poleca uczniom, aby indywidualnie zapoznali się z dwoma pozostałymi tekstami z multimedium: tekstem Davida Hume’a o wolności słowa oraz relacji Karola Sienkiewicza o pracy angielskiego parlamentu. Zadaje uczniom pytania: Jakie znaczenie według Hume’a odgrywa wolność słowa i dlaczego w ówczesnym czasie mogła być postrzegana jako rewolucyjne rozwiązanie? Jak system angielski był odbierany przez cudzoziemca? Uczniowie krótko omawiają te zagadnienia.

Faza podsumowująca:

1. Prowadzący czyta polecenie 3 i prosi uczniów, aby wyjaśnili, na czym polega zasada „król panuje, ale nie rządzi”. Uczniowie przedstawiają swoje propozycje, nauczyciel udziela im informacji zwrotnej.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, ocenia pracę uczniów, zwłaszcza prezentacje przedstawione na początku fazy realizacyjnej.

Praca domowa:

1. Zapoznaj się z filmami w sekcji „Film + Sprawdź się” i wykonaj dołączone do nich polecenia.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj ćwiczenia 1, 2 i 4 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Link‑Lenczowski A., Magdziarz W., Sowa A., Historia powszechna 1648–1789. Wybór tekstów źródłowych, Kraków 1976.

Lesiński B., Walachowicz J., Historia ustroju państwa w tekstach źródłowych, Poznań 1992.

Historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, pod red. B. Lesińskiego, Poznań 1995.

Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 23, Przewrót przemysłowy i walka o przemiany demokratyczne w Anglii w latach 1770–1748, oprac. H. Katz, Warszawa 1961.

Suchodolski S., Ostapowicz D., Szymikowski D., Z archiwum Klio. Teksty źródłowe z ćwiczeniami dla liceum i technikum, t. 2, Od XV wieku do kongresu wiedeńskiego, Gdańsk 2001.

Rusinowa I., Wutuch T., Między rewolucją francuską a rewolucją październikową, Teksty źródłowe do nauczania historii powszechnej, Warszawa 1980.

Wskazówki metodyczne:

Schemat i dołączone do niego teksty źródłowe oraz filmy mogą zostać wykorzystane podczas lekcji podsumowującej XVIII w. i omawiania absolutyzmu – jako przykład innego rozwoju ustrojowego państwa europejskiego.