Scenariusz zajęć

Autor: Marcin Małecki, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Żeliwo

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych;

2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne;

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Wymagania szczegółowe

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

2\ opisuje podstawowe właściwości fizyczne metali i wyjaśnia je na podstawie znajomości natury wiązania metalicznego.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wiąże właściwości fizykochemiczne żeliwa z jego zastosowaniami;

• wiąże skład żeliwa z jego właściwościami fizykochemicznymi;

• porównuje właściwości różnych typów żeliwa.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• grafika interaktywna;

• prezentacja multimedialna;

• okienko informacyjne;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica i kreda, pisak;

• prezentacja multimedialna.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wyświetla okładkę e‑materiału. Zadaje uczniom pytanie: z czego jest grzejnik ze zdjęcia? Dlaczego możemy wykorzystać żeliwo? Czy znacie inne przedmioty wykonane z żeliwa?

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się odpowiedzieć na pytanie: czym jest żeliwo?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie odszukują w e‑materiale odpowiedź na pytanie: Czym jest żeliwo. Chętni uczniowie udzielają odpowiedzi na forum klasy. Uczniowie porównują odpowiedzi z fazy wstępnej z nowo pozyskanymi informacjami.

2. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na grupy. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy zadaniowe (grup roboczych może być więcej):

• grupa I – na czym polega proces produkcji żeliwa?;

• grupa II – co to jest żeliwo szare i gdzie znalazło swoje zastosowanie?;

• grupa III – czym charakteryzuje się żeliwo białe i gdzie się je wykorzystuje?

  Zadaniem uczniów jest przygotowanie prezentacji multimedialnej - nauczyciel zapoznaje uczniów z kryteriami (patrz materiały pomocnicze). Uczniowie mogą korzystać z dostępnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału. Po wyznaczonym czasie liderzy grup prezentują na forum klasy efekty pracy. Pozostali uczniowie mogą włączać się do dyskusji i zadawać pytania.

3. Dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: W jaki sposób skład żeliwa wpływa na jego właściwości fizykochemiczne? W jaki sposób właściwości fizykochemiczne żeliwa wpływają na praktyczne jego zastosowania?

4. Następnie nauczyciel odsyła uczniów do grafiki interaktywnej. Uczniowie w parach rozwiązują dołączone do niej zadania.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując  ćwiczenia zawarte w e‑materiale w sekcji „sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Okienko informacyjne – forma indywidualnej twórczej notatki. Kartkę papieru w zeszycie uczniowie dzielą na cztery części (poziom, pion lub po przekątnej). W pierwsze okienko uczniowie wpisują hasło, które ich interesuje. W drugim okienku podają definicję danego terminu (z różnych źródeł). W trzecie okienko wpisują metaforyczne znaczenie wyrazu, żart językowy, rebus itp. Ostatnie może mieć formę scenki komiksowej, dialogu, karykatury z zastosowaniem interesującego uczniów terminu.

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – sprawdź się, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafika interaktywna może być wykorzystane w trakcie lekcji oraz jako pomoc przy odrabianiu zadania domowego.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Co to jest żeliwo?

• Gdzie wykorzystuje się żeliwo?

• Jakie są rodzaje żeliwa?

• Jakie właściwości fizykochemiczne żeliwa zdecydowały o jego zastosowaniu?

• Jakie wyróżniamy etapy w produkcji żeliwa?

2. Kryteria oceny prezentacji:

• poprawność merytoryczna (zgodność z tematem; dostosowana do możliwości odbiorców, wyczerpanie tematu)

• język prezentacji (specjalistyczna terminologia, poprawność językowa)

• konkretność (zdania krótkie - równoważnikowe, hasła)

• atrakcyjność (wielkość czcionki, układ treści na slajdzie, tempo wyświetlania, przejścia slajdu, wzorce slajdów)

• estetyka (animacje, grafika, kolor, dźwięk)

• prezentacja każdej z grup powinna mieć max. 4 slajdów

• czas prezentacji (wykorzystanie zaplanowanego czasu - 3 min.)