Scenariusz zajęć

Autor: Marcin Sz. Małecki, Krzysztof Błaszczak

Temat: Jakim reakcjom ulegają nadtlenki i gdzie je wykorzystać?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowym i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych;

2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne;

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• opisuje, jakie zastosowania znajdują nadtlenki;

• pisze równania reakcji, jakim ulegają nadtlenki.

• pisze wzory sumaryczne nadtlenków.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• dywanik pomysłów;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika gadająca ściana;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu/smartfony, tablety;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica i kreda, pisak;

• aplikacja Kahoot! lub Quizizz.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania: dlaczego świetliki w nocy świecą? Jak odróżnić wzór tlenku od nadtlenku?

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół zastosowań nadtlenków odpowiedź na pytanie: Jakie praktyczne zastosowanie mają nadtlenki? Efektem powinno być wskazanie przykładów zastosowań nadtlenków. Uczniowie poprawnie wskazane zastosowania mogą wykorzystać podczas realizacji pkt. 3 w fazie realizacyjnej.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie samodzielnie analizują treści w e‑materiale, poszukując wyjaśnienia pojęć: nadtlenki, stopnień utlenienia tlenu w tych związkach, reaktywności nadtlenków, rodnik jako inicjator polimeryzacji. Po wyznaczonym czasie, chętne osoby na forum klasy wyjaśniają nowe pojęcia. Pozostali weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej etapy polimeryzacji zgodnie z rodnikowym mechanizmem reakcji. Chętny uczeń wyjaśnia na forum klasy mechanizm tej reakcji.

3. Dywanik pomysłów. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, wyjaśnia metodę pracy, rozdaje arkusze papieru A3, sklerotki, mazaki. Zadaniem uczniów jest wygenerowanie pomysłów do pytania „Jakie zastosowania mają nadtlenki?”. Uczniowie mogą korzystać z dostępnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału oraz animacji. Pomysły z pojedynczymi zastosowaniami zapisują na samoprzylepnych karteczkach, z których tworzą dywanik na arkuszu A3. Po wyznaczonym czasie, prezenterzy poszczególnych grup umieszczają „dywaniki pomysłów” w widocznym miejscu i prezentują efekty pracy swoich grup z zastosowaniem techniki gadająca ściana. Powrót do fazy wstępnej – uczniowie porównują wcześniejsze propozycje zastosowań ze swoim opracowaniem.

4. Uczniowie pracują w parach z medium/animacją. Po zapoznaniu się z poleceniami, wykonują zawarte w medium ćwiczenia i podają poprawne odpowiedzi na forum klasy. Pozostali uczniowie weryfikują poprawność podanych odpowiedzi.

5. Chętni lub wskazani uczniowie zapisują na tablicy równania reakcji, jakim ulegają nadtlenki – propozycje przykładów podaje nauczyciel (np. reakcja nadtlenku wapnia z kwasem siarkowym(VI); reakcja nadtlenku potasu z tlenkiem węgla(IV); reakcja nadwęglanu sodu z wodą). Pozostali weryfikują poprawność merytoryczną zapisów na tablicy oraz zapisują równania w zeszytach.

6. Uczniowie w parach sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie sprawdzają swoją wiedzę nawzajem zadając sobie pytania: Co to są nadtlenki? Na jakim stopniu utlenienia jest tlen w nadtlenkach? Co to są inicjatory polimeryzacji? Jakie właściwości ma woda utleniona? Co to jest perhydrol? Jakie zastosowanie mają nadtlenki?

2. Nauczyciel może przygotować quiz i wykorzystać aplikację Kahoot! lub Quizizz, z zastosowaniem smartfonów/tabletów.

3. Jako podsumowanie lekcji, nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Animacja może być wykorzystana w trakcie lekcji. Pomoże również utrwalić zdobytą wiedzę uczniom podczas przygotowywania się do lekcji. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą medium wykorzystać do uzupełnienia swoich luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Co to są nadtlenki?

• Na jakim stopniu utlenienia jest tlen w nadtlenkach?

• Co to są inicjatory polimeryzacji?

• Jakie właściwości ma woda utleniona?

• Co to jest perhydrol?

• Jakie zastosowanie mają nadtlenki?

2. Nauczyciel przygotowuje:

• arkusze papieru A3;

• sklerotki;

• mazaki;

• glutaki.