Autor: Joanna Oparek

Temat: ,,Niespełniony kochanek, niedoszły badacz tajemnic wszechświata, sowizdrzał, ponad wszystko literat” – metamorfoza głównego bohatera w Madame Antoniego Libery

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• dowie się, czym charakteryzuje się typ powieści określany mianem Bildungsroman;

• prześledzi metamorfozę głównego bohatera powieści Antoniego Libery Madame

• pozna powody przemiany głównego bohatera;

• przeanalizuje wybrane fragmenty Madame Antoniego Libery, zwracając uwagę na sposób kreacji głównego bohatera - narratora;

• analizuje mit o Pigmalionie i Galatei;

• określa, w jaki sposób bohater powieści kreuje postać kobiety, daleki od obiektywnej prawdy;

• konstruuje linię chronologiczną, będącą zapisem informacji o Madame;

• umieszcza na linii chronologicznej wydarzenia, cytaty, aluzje literackie związane z postacią nauczycielki.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji - metamorfoza głównego bohatera w Madame Antoniego Libery. Następnie wraz uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli klasę na kilkuosobowe grupy. Zadaniem każdego zespołu jest przygotowanie mapy myśli na temat powieści Bildungsroman. Uczniowie mogą korzystać z telefonów z dostępem do internetu.

2. Nauczyciel odczytuje fragment „Metamorfoz” Owidiusza:
   Król Cypru” Pigmalion (…) żył samotnie, długo nie dzieląc łoża z żadną niewiastą. Tymczasem wyrzeźbił z niezwykłym kunsztem w białej kości słoniowej postać nadludzką pięknej kobiety i zakochał się w swoim dziele. Tak bardzo przypominała prawdziwą dziewczynę, że można by myśleć, że jest żywa i pragnie się poruszać (…). Do tego stopnia sztuka zdołała ukryć sztukę.
   Pigmalion podziwiał ją i zapłonął gwałtowną miłością do tej postaci ułudy. Często dotykał swego dzieła, by sprawdzić, czy jest to ciało, czy kość słoniowa. Całował ją i łudził się, że ona odwzajemniała mu pocałunki, mówił do niej, obejmował ją (…). Raz zwracał się do niej z pieszczotliwymi słowami, kiedy indziej przynosił jej podarunki miłe dziewczętom: muszle, toczone kamyki, małe ptaszki, różnokolorowe kwiaty, lilie, kolorowe piłki i bursztyny, które Heliady kroplami sączyły ze swoich drzew. Przystrajał ją w suknie, na palce wsuwał pierścionki ze szlachetnymi kamieniami, szyję ozdobił długimi naszyjnikami, w uszach umieszczał perły, na piersiach zawieszał łańcuszki (…). Kładł ją na łożu przykrytym narzutą w kolorze tyryjskiej purpury, nazywał ją towarzyszką łoża, podsuwał jej pod głowę puchowe poduszki i układał, jakby mogła to czuć.
   Owidiusz, Metamorfozy, przeł. A. Kamieńska, S. Stabryła, ks. 10, w. 243 i nast. (s. 301–303), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1996.
   Następnie prosi uczniów o komentarz. Zadaje pytanie: Dlaczego został przywołany mit o Pigmalionie i Galatei? Ważne jest, aby uczniowie doszli do wniosku, że bohater powieści kreuje specyficzny posąg kobiety daleki od obiektywnej prawdy. Zakochany bohater ulega autohipnozie, snuje fantasmagorie, stwarza mity, roztacza niezwykłą atmosferę wokół adorowanej kobiety. Uczniowie tworzą linię chronologiczną, która będzie zapisem informacji o Madame odkrywanych stopniowo przez bohatera. Na linii powinny się znaleźć wydarzenia, cytaty, aluzje literackie związane z postacią nauczycielki. Ważne jest, aby zapisać najważniejsze wydarzenia poczynając od tajemniczego pojawienia się w szkole po nagłe zniknięcie. Niech uczniowie spojrzą na te wydarzenia oczami wszechwiedzącego narratora i zakochanego bohatera.
   Wnioski:
   Wiedzę o Madame zdobywamy w wyniku śledzenia jej i intryg głównego bohatera. Autor stosuje metody rodem z powieści detektywistycznej, polegającej na technice drobnych znaków, które naprowadzają bohatera i odkrywają nowe fakty. Na początku powieści niczego nie wiemy o nauczycielce, ale z biegiem czasu bohater zdobywa pomału tę wiedzę, tak, jakby wspinał się na szczyt.

3. Uczniowie zapoznają się z prezentacją multimedialną i w parach wykonują zamieszczone tam polecenia. Chętne osoby odczytują swoje rozwiązania. Następnie wykonują zadania z sekcji „Sprawdź się” (1‑6).

Faza podsumowująca:

1. Podsumowanie lekcji może przybrać formę debaty oksfordzkiej. Nauczyciel zadaje pytanie: Czy powieść Madame określany mianem Bildungsroman? Dlaczego? Uczniowie dzielą się na dwie grupy prezentujące przeciwstawne stanowiska, chętny uczeń lub nauczyciel moderuje i podsumowuje debatę.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat spełnienia kryteriów sukcesu.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 7 i 8. Przygotowują się do prezentacji swoich odpowiedzi na forum klasy.

Materiały pomocnicze:

• Anna Martuszewska, Architektonika literackiego romansu, Gdańsk 2014.

• Piotr Szarota, Piękna Madame i ceglasty robotnik,”Zeszyty Literackie” 4/1999.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Przezentacja multimedialna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.