Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Czy Bóg istnieje? Twoje zdanie w dyskusji o istnieniu Boga

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Zrekonstruujesz „pięć dróg” – dowody na istnienie Boga Tomasza z Akwinu.

• Ocenisz dowody Tomasza w odniesieniu do przedstawionych przez niego dwu kontrargumentów.

• Skonstruujesz własne argumenty i wyrazisz własne zdanie dotyczące problemu istnienia Boga.

Cele operacyjne. Uczeń:

• zrekonstruuje „pięć dróg” – dowody na istnienie Boga Tomasza z Akwinu;

• oceni dowody Tomasza w odniesieniu do przedstawionych przez niego dwu kontrargumentów;

• skonstruuje własne argumenty i wyrazi własne zdanie dotyczące problemu istnienia Boga.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• rozmowa kierowana;

• praca z multimedium;

• pytanie problemowe.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla stronę tytułową e‑materiału. Następnie prosi wybraną osobę o odczytanie tematu lekcji oraz celów. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika nauczyciel sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji. Następnie inicjuje rozmowę kierowaną na podstawie pytań zawartych we wprowadzeniu.

Faza realizacyjna:

1. Pytanie problemowe. W zależności od stopnia przygotowania do lekcji uczniowie zapoznają się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” lub od razu przystępują do pracy. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Jak istnienie Boga udowadnia Tomasz z Akwinu? Czy jego argumenty są przekonujące?. Uczniowie dzielą się wstępnie swoimi opiniami, następnie dzielą się na dwie grupy i przez kilka minut przygotowują do dyskusji. Właściwa wymiana opinii nie powinna zająć niż dziesięć minut lekcji, przy czym ostatnie dwie minuty przeznaczamy na podsumowanie dyskusji.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Schemat”. Odczytanie polecenia do multimedium:
   -Porównaj ze sobą argumenty Tomasza i zastanów się, co je łączy. W jaki sposób filozof buduje argumentację? Do jakich przykładów się odwołuje? Wynotuj swoje spostrzeżenia i zastanów się, dlaczego rozumowanie zawarte w pierwszym i drugim dowodzie nazywane jest argumentem kosmologicznym [gr. kosmos – „porządek, wszechświat”, logos – „nauka”].
   Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami.

3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Sprawdź się”. Klasa dzieli się na grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Przeczytaj poniższy fragment tekstu Bertranda Russela i wskaż przesłanki dowodu Tomasza, do których się odnosi. Czy kontrargument Russela cię przekonuje? Uzasadnij.
   Jeśli wszystko musi mieć przyczynę, to Bóg musi ją mieć również. Jeśli może być coś bez przyczyny, może to być równie dobrze świat, jak Bóg, tak że argument ten jest zupełnie bezwartościowy. Jest on równoznaczny z poglądem indyjskim, według którego świat spoczywa na słoniu, a słoń na żółwiu; gdy zaś pytano: A żółw? – Hindus odpowiadał: Może byśmy tak zmienili temat rozmowy”?

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

3. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Zajmij stanowisko w sporze o istnienie Boga. Postaw tezę, odnieś się polemicznie do wybranego argumentu, który jest z nią niezgodny, a następnie przedstaw argument na poparcie twojego stanowiska. W pracy możesz odwoływać się zarówno do znanych ci stanowisk filozoficznych, jak i argumentów naukowych, własnych obserwacji i przykładów.

Materiały pomocnicze:

• Russel B., Dlaczego nie jestem chrześcijaninem?, tłum. A. Kurlandzka, Zielona Góra 1999.

• Łukasiewicz D., Czy możliwy jest świat bez Boga?, „Filozofuj!” 2016 nr 6 (12), s. 17–19.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Schemat” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.