Sprawdź się
Tekst A
Dlaczego nie jestem chrześcijaninem?Nie ma powodu, dla którego świat nie mógłby zacząć istnień bez przyczyny; ani też z drugiej strony nie ma żadnej racji, dlaczego by nie miał istnieć zawsze. Nie ma powodu do przypuszczenia, że świat w ogóle miał początek. Myśl, że rzeczy muszą mieć początek, zawdzięczamy w rzeczywistości ubóstwu naszej wyobraźni.
Źródło: Bertrand Russel, Dlaczego nie jestem chrześcijaninem?, tłum. A. Kurlandzka, Zielona Góra 1999, s. 3.
Rozpoznaj argument za istnieniem Boga, z którym polemizuje w tekście A Russel.
- argument kosmologiczny
- argument ontologiczny
- argument teleologiczny
- argument moralny
1. jest poruszane przez coś innego, 2. koniecznego, 3. w nieskończoność, 4. porządek, 5. Istnieją stopnie bytu, 6. pierwsza przyczyna, 7. Istnieje Pierwszy Poruszyciel, 8. bez przyczyny, 9. konieczne, 10. Istnieje ruch, 11. nie być niczego, 12. celu.
Wszystko, co się porusza, 1. jest poruszane przez coś innego, 2. koniecznego, 3. w nieskończoność, 4. porządek, 5. Istnieją stopnie bytu, 6. pierwsza przyczyna, 7. Istnieje Pierwszy Poruszyciel, 8. bez przyczyny, 9. konieczne, 10. Istnieje ruch, 11. nie być niczego, 12. celu.
W łańcuchu poruszycieli nie należy postępować 1. jest poruszane przez coś innego, 2. koniecznego, 3. w nieskończoność, 4. porządek, 5. Istnieją stopnie bytu, 6. pierwsza przyczyna, 7. Istnieje Pierwszy Poruszyciel, 8. bez przyczyny, 9. konieczne, 10. Istnieje ruch, 11. nie być niczego, 12. celu.
1. jest poruszane przez coś innego, 2. koniecznego, 3. w nieskończoność, 4. porządek, 5. Istnieją stopnie bytu, 6. pierwsza przyczyna, 7. Istnieje Pierwszy Poruszyciel, 8. bez przyczyny, 9. konieczne, 10. Istnieje ruch, 11. nie być niczego, 12. celu.
Druga droga
W otaczającym nas świecie istnieją rzeczy.
Nic nie może istnieć 1. jest poruszane przez coś innego, 2. koniecznego, 3. w nieskończoność, 4. porządek, 5. Istnieją stopnie bytu, 6. pierwsza przyczyna, 7. Istnieje Pierwszy Poruszyciel, 8. bez przyczyny, 9. konieczne, 10. Istnieje ruch, 11. nie być niczego, 12. celu.
W łańcuchu przyczyn nie należy postępować w nieskończoność.
Istnieje więc 1. jest poruszane przez coś innego, 2. koniecznego, 3. w nieskończoność, 4. porządek, 5. Istnieją stopnie bytu, 6. pierwsza przyczyna, 7. Istnieje Pierwszy Poruszyciel, 8. bez przyczyny, 9. konieczne, 10. Istnieje ruch, 11. nie być niczego, 12. celu.
Trzecia droga
Rzeczy, które istnieją w świecie, powstają i giną. Są zatem możliwe, lecz nie 1. jest poruszane przez coś innego, 2. koniecznego, 3. w nieskończoność, 4. porządek, 5. Istnieją stopnie bytu, 6. pierwsza przyczyna, 7. Istnieje Pierwszy Poruszyciel, 8. bez przyczyny, 9. konieczne, 10. Istnieje ruch, 11. nie być niczego, 12. celu.
Jeśli wszystko, co istnieje, jest możliwe, oznacza to, że mogłoby 1. jest poruszane przez coś innego, 2. koniecznego, 3. w nieskończoność, 4. porządek, 5. Istnieją stopnie bytu, 6. pierwsza przyczyna, 7. Istnieje Pierwszy Poruszyciel, 8. bez przyczyny, 9. konieczne, 10. Istnieje ruch, 11. nie być niczego, 12. celu. Wiemy jednak, że coś istnieje.
A zatem musi istnieć coś 1. jest poruszane przez coś innego, 2. koniecznego, 3. w nieskończoność, 4. porządek, 5. Istnieją stopnie bytu, 6. pierwsza przyczyna, 7. Istnieje Pierwszy Poruszyciel, 8. bez przyczyny, 9. konieczne, 10. Istnieje ruch, 11. nie być niczego, 12. celu, by wyjaśnić, dlaczego coś faktycznie istnieje.
Czwarta droga
Rzeczy, które istnieją, są lepsze lub gorsze.
1. jest poruszane przez coś innego, 2. koniecznego, 3. w nieskończoność, 4. porządek, 5. Istnieją stopnie bytu, 6. pierwsza przyczyna, 7. Istnieje Pierwszy Poruszyciel, 8. bez przyczyny, 9. konieczne, 10. Istnieje ruch, 11. nie być niczego, 12. celu.
Musi więc istnieć najwyższy stopień hierarchii, w zależności od czego istnieje całość bytu.
Piąta droga
W przyrodzie panuje 1. jest poruszane przez coś innego, 2. koniecznego, 3. w nieskończoność, 4. porządek, 5. Istnieją stopnie bytu, 6. pierwsza przyczyna, 7. Istnieje Pierwszy Poruszyciel, 8. bez przyczyny, 9. konieczne, 10. Istnieje ruch, 11. nie być niczego, 12. celu.
Wynika on z faktu, że wszystko, co istnieje, dąży do swojego 1. jest poruszane przez coś innego, 2. koniecznego, 3. w nieskończoność, 4. porządek, 5. Istnieją stopnie bytu, 6. pierwsza przyczyna, 7. Istnieje Pierwszy Poruszyciel, 8. bez przyczyny, 9. konieczne, 10. Istnieje ruch, 11. nie być niczego, 12. celu.
Musi istnieć więc ktoś, kto ustanowił cele w przyrodzie.
Ułóż rozsypane elementy tak, by zrekonstruować pięć dowodów na istnienie Boga zebranych przez Tomasza.
porządek, jest poruszane przez coś innego, nie być niczego, konieczne, Istnieje ruch, Istnieje Pierwszy Poruszyciel, bez przyczyny, celu, Istnieją stopnie bytu, pierwsza przyczyna, koniecznego, w nieskończoność
Pierwsza droga
.................................................................
Wszystko, co się porusza, .................................................................
W łańcuchu poruszycieli nie należy postępować .................................................................
.................................................................
Druga droga
W otaczającym nas świecie istnieją rzeczy.
Nic nie może istnieć .................................................................
W łańcuchu przyczyn nie należy postępować w nieskończoność.
Istnieje więc .................................................................
Trzecia droga
Rzeczy, które istnieją w świecie, powstają i giną. Są zatem możliwe, lecz nie .................................................................
Jeśli wszystko, co istnieje, jest możliwe, oznacza to, że mogłoby ................................................................. Wiemy jednak, że coś istnieje.
A zatem musi istnieć coś ................................................................, by wyjaśnić, dlaczego coś faktycznie istnieje.
Czwarta droga
Rzeczy, które istnieją, są lepsze lub gorsze.
.................................................................
Musi więc istnieć najwyższy stopień hierarchii, w zależności od czego istnieje całość bytu.
Piąta droga
W przyrodzie panuje .................................................................
Wynika on z faktu, że wszystko, co istnieje, dąży do swojego .................................................................
Musi istnieć więc ktoś, kto ustanowił cele w przyrodzie.
Jakimi argumentami posługuje się w swoim rozumowaniu Tomasz?
- kosmologicznym
- z celowości
- moralnym
- ontologicznym
Tekst B
Dlaczego nie jestem chrześcijaninem?Następnym argumentem jest argument celowości. Jest on dobrze znany: wszystko na świecie jest urządzone tak, żebyśmy mogli żyć na nim; gdyby świat był choć trochę odmienny, nie potrafilibyśmy tego czynić. […]
Wszyscy znamy uwagę Woltera, że najwidoczniej nos został ukształtowany tak, aby pasował do okularów. Ten rodzaj parodii okazał się bardziej uzasadniony, niż to się mogło wydawać w XVIII wieku, ponieważ od czasów Darwina rozumiemy znacznie lepiej, dlaczego żyjące istoty są przystosowane do swego otoczenia.
Nie środowisko zostało stworzone dla ich rozwoju, ale one same rozwinęły się odpowiednio do warunków, i to jest podstawą przystosowania się. Nie ma w tym żadnego dowodu celowości. Gdy przyjrzymy się bliżej argumentowi celowości, to wyda się nam rzeczą zdumiewającą, że ludzie mogą wierzyć, iż ten świat ze wszystkim, co zawiera, ze wszystkimi swoimi brakami jest najlepszy, na jaki wszechpotęga i wszechwładza w ciągu milionów lat mogły się zdobyć. Doprawdy, nie mogę w to uwierzyć. Czy sądzicie, że gdybyście byli wszechpotężni i wszechwiedzący, a nadto mieli miliony lat do udoskonalenia waszego świata, to nie moglibyście wytworzyć nic lepszego od Ku‑Klux‑Klanu [i] faszystów […]?
Doprawdy, nie imponują mi zbytnio ludzie, którzy oświadczają: „Spójrzcie na mnie! Jestem tak wspaniałym tworem, że wszechświat musiał mieć jakiś cel”. Nie, wspaniałość tych ludzi wcale mnie nie olśniewa. Dlatego uważam, że argument celowości jest bardzo marny.
Prócz tego, jeśli uznajemy zwykłe prawa naukowe, musimy przypuścić, że życie w ogóle, a życie ludzkie w szczególności, wygaśnie w pewnej chwili na naszej planecie; jest ono tylko nieudaną próbą; jest to jedna z faz rozpadu systemu słonecznego. W pewnym stadium tego rozpadu temperatura oraz inne warunki sprzyjają powstaniu protoplazmy i na krótki okres w istnieniu całego sytemu słonecznego pojawia się życie. Patrząc na Księżyc widzimy stan, do którego zdąża Ziemia - coś martwego, zimnego, bez życia. […]
Źródło: Bertrand Russel, Dlaczego nie jestem chrześcijaninem?, tłum. A. Kurlandzka, Zielona Góra 1999, s. 5.
Dopasuj pojęcie do podanej definicji.
racjonalizm, materializm, teizm
| Stanowisko, które głosi, że wszystko, co istnieje, można wyjaśnić, podając jego naturalne przyczyny. | Stanowisko, które głosi, że w swoich działaniach człowiek kieruje się wolą. | Stanowisko, które głosi, że wszystko, co istnieje, zorganizowane zostało w sposób celowy. |
|---|---|---|
Zdecyduj, czy te odnoszące się do tekstu B stwierdzenia są prawdziwe, czy – fałszywe.
| Zdanie | Prawda | Fałsz |
| Z argumentu teleologicznego (z celowości) wynika, że środowisko naturalne zostało ukształtowane w taki sposób, by mogły w nim funkcjonować istoty żywe. | □ | □ |
| Russel twierdzi, że istoty żywe musiały dostosować się do warunków panujących w środowisku naturalnym, by móc w nim funkcjonować. | □ | □ |
| Argument Russela jest zgodny z teorią ewolucji Darwina. | □ | □ |
| Argument z celowości jest zgodny z teorią ewolucji Darwina. | □ | □ |
| Argument teleologiczny (z celowości) zakłada, że świat, który nas otacza, jest najlepszym z możliwych. | □ | □ |
| Według Russela żyjemy w najlepszym z możliwych światów. | □ | □ |
| Wygaśnięcie życia na Ziemi potwierdza założenia argumentu teleologicznego. | □ | □ |
| Wygaśnięcie życia na Ziemi przeczy założeniom argumentu teleologicznego. | □ | □ |
Sformułuj założenia argumentu z celowości, do których w polemicznym tonie odnosi się w każdym z przytoczonych fragmentów Russel.
Które stanowisko filozoficzne wchodzi w bezpośrednią sprzeczność z argumentem kosmologicznym?
- naturalizm
- woluntaryzm
- finalizm
- teizm
Zajmij stanowisko w sporze o istnienie Boga. Postaw tezę, odnieś się polemicznie do wybranego argumentu, który jest z nią niezgodny, a następnie przedstaw argument na poparcie twojego stanowiska. W pracy możesz odwoływać się zarówno do znanych ci stanowisk filozoficznych, jak i argumentów naukowych, własnych obserwacji i przykładów.