Schemat
Porównaj ze sobą argumenty Tomasza i zastanów się, co je łączy. W jaki sposób filozof buduje argumentację? Do jakich przykładów się odwołuje? Wynotuj swoje spostrzeżenia i zastanów się, dlaczego rozumowanie zawarte w pierwszym i drugim dowodzie nazywane jest argumentem kosmologicznym [gr. kosmos – „porządek, wszechświat”, logos – „nauka”].
1. Wszystko, co się porusza, posiada przyczynę swojego ruchu.
2. W przyrodzie obserwujemy istnienie ruchu.
3. Cofając się w łańcuchu przyczynowym nie można postępować w nieskończoność.
Konkluzja:
Dlatego istnieje pierwszy poruszyciel, którym jest Bóg. 2. Przyczyna. Przesłanki:
1. Wszystko, co istnieje, ma swoją przyczynę.
2. Nic nie może być swoją własną przyczyną.
3. W łańcuchu przyczyn nie można postępować w nieskończoność.
Konkluzja:
Musi istnieć pierwsza przyczyna, którą jest Bóg. 3. Możliwość i konieczność. Przesłanki:
1. Istnieje byt.
2. Istnienie bytu nie jest konieczne, ponieważ może on przestać być (zginąć).
3. Jeżeli byt nie jest konieczny, mogłoby nie być niczego, a to jest sprzeczne z pierwszą przesłanką.
Konkluzja:
Musi istnieć byt konieczny – Bóg – jako przyczyna istnienia wszelkich możliwych bytów. 4. Stopnie bytu. Przesłanki:
1. Rzeczy różnią się między sobą pod względem jakości (dobro, szlachetność, prawdziwość).
2. By istniały stopnie, musi istnieć absolutna miara każdej jakości.
Konkluzja:
Jeśli istnieją stopnie bytu, musi istnieć byt, który istnieje w sposób absolutny – Bóg. 5. Rozumny projekt (celowość). Przesłanki:
1. Świat przyrody nie jest przypadkowy, lecz zorganizowany celowo – każda rzecz dąży do swojego celu.
2. Działanie ze względu na cel zakłada rozumność działającego.
3. Istnieją rzeczy pozbawione rozumu, a jednak ich działania nie są przypadkowe, lecz celowe
Konkluzja:
Musi istnieć rozumna istota, która zaprojektowała świat w sposób rozumny.
1. Przesłanki:
1. Wszystko, co się porusza, posiada przyczynę swojego ruchu.
2. W przyrodzie obserwujemy istnienie ruchu.
3. Cofając się w łańcuchu przyczynowym, nie można postępować w nieskończoność.
Konkluzja:
Dlatego istnieje Pierwszy Poruszyciel, którym jest Bóg.
2. Przesłanki:
1. Wszystko, co istnieje, ma swoją przyczynę.
2. Nic nie może być swoją własną przyczyną.
3. W łańcuchu przyczyn nie można postępować w nieskończoność.
Konkluzja:
Musi istnieć pierwsza przyczyna, którą jest Bóg.
3. Przesłanki:
1. Istnieje byt.
2. Istnienie bytu nie jest konieczne, ponieważ może on przestać być (zginąć).
3. Jeżeli byt nie jest konieczny, mogłoby nie być niczego, a to jest sprzeczne z pierwszą przesłanką.
Konkluzja:
Musi istnieć byt konieczny – Bóg – jako przyczyna istnienia wszelkich możliwych bytów.
4. Przesłanki:
1. Rzeczy różnią się między sobą pod względem jakości (dobro, szlachetność, prawdziwość).
2. By istniały stopnie, musi istnieć absolutna miara każdej jakości.
Konkluzja:
Jeśli istnieją stopnie bytu, musi istnieć byt, który istnieje w sposób absolutny – Bóg.
5. Przesłanki:
1. Świat przyrody nie jest przypadkowy, lecz zorganizowany celowo – każda rzecz dąży do swojego celu.
2. Działanie ze względu na cel zakłada rozumność działającego.
3. Istnieją rzeczy pozbawione rozumu, a jednak ich działania nie są przypadkowe, lecz celowe
Konkluzja:
Musi istnieć rozumna istota, która zaprojektowała świat w sposób rozumny.
Przeczytaj poniższy fragment tekstu Bertranda Russela i wskaż przesłanki dowodu Tomasza, do których się odnosi. Czy kontrargument Russela cię przekonuje? Uzasadnij.
Zapoznaj się z poniższym fragmentem tekstu Bertranda Russela i przedstaw przesłanki dowodu Tomasza, do których się odnosi. Czy kontrargument Russela cię przekonuje? Uzasadnij.
Dlaczego nie jestem chrześcijaninem?Jeśli wszystko musi mieć przyczynę, to Bóg musi ją mieć również. Jeśli może być coś bez przyczyny, może to być równie dobrze świat, jak Bóg, tak że argument ten jest zupełnie bezwartościowy. Jest on równoznaczny z poglądem indyjskim, według którego świat spoczywa na słoniu, a słoń na żółwiu; gdy zaś pytano: A żółw? – Hindus odpowiadał: Może byśmy tak zmienili temat rozmowy”?
Źródło: Bertrand Russel, Dlaczego nie jestem chrześcijaninem?, tłum. A. Kurlandzka, Zielona Góra 1999, s. 3.