Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Likurg. Ustrój i wychowanie Spartan

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisze ustrój polityczny Sparty;

• wyjaśni, kim byli „jednakowi” (spartiaci), heloci i periojkowie;

• scharakteryzuje wychowanie spartańskie.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie na tablicy uczniom tematu oraz celów lekcji, a następnie określenie kryteriów sukcesu.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli klasę na cztery lub osiem grup (w zależności od liczebności klasy). Każda z nich ma za zadanie opracować fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”.
   Grupa 1 i 5 opisuje postać Likurga i jego prawa;
   grupa 2 i 6 – prawa i obowiązki Spartan;
   grupa 3 i 7 – sytuację helotów i periojków,
   grupa 4 i 8 – ustrój polityczny Sparty.
   Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje. Nauczyciel w razie potrzeby może je uzupełniać.

2. Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z audiobookiem. Nauczyciel przed odtworzeniem nagrania poleca uczniom, aby wynotowali najważniejsze informacje. Po odsłuchaniu nagrania wybrana osoba krótko podsumowuje najważniejsze informacje dotyczące ideałów wychowania spartańskiego. Nauczyciel udziela informacji zwrotnej.

3. Dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: Jakie były zalety i wady wychowania spartańskiego? Czemu służyły określone zasady? Które z nich waszym zdaniem były najsurowsze i dlaczego? Czy rzeczywiście takie wychowanie wpłynęło na to, że Sparta nie wydała żadnego wielkiego filozofa, uczonego czy pisarza? Jak sądzicie, dlaczego? Uczniowie przedstawiają swoje argumenty, wskazana osoba może je zapisywać na tablicy.

4. Na zakończenie dyskusji nauczyciel pyta: Czy wiecie, kto i w jaki sposób odwoływał się do idei wychowania spartańskiego w XX w.? Celem jest nakierowanie uczniów na ideologie totalitarne (nazizm, faszyzm), wychowanie w kulcie posłuszeństwa i siły fizycznej oraz przydzielanie mężczyznom i kobietom określonych ról. Uczniowie zgłaszają propozycje odpowiedzi, nauczyciel udziela informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia wskazane przez nauczyciela.

2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

• Cartledge P., Spartanie – świat wojowników, tłum. S. Kędzierski, Warszawa 2005

• Kulesza R., Sparta w V‑IV w. p.n.e., Warszawa 2003

• Kulesza R., Starożytna Sparta, Poznań 2003

• Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

• Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

• E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.

Wskazówki metodyczne:

• Informacje z sekcji „Audiobook” mogą być wykorzystane w trakcie lekcji do pracy uczniów w parach lub samodzielnie.

• Audiobook można wykorzystać również jako podstawę opracowania przez uczniów prezentacji multimedialnej poświęconej jednemu z etapów spartańskiego wychowania (paidei). Uczniowie mogą opracowywać prezentacje przed lekcją (dzieląc się na trzy grupy - każdy zespół przygotowuje jeden etap) i przedstawiać je w trakcie zajęć; mogą również wykonać prezentację jako pracę domową.