Sprawdź się

11
Pokaż ćwiczenia:
11
Ćwiczenie 1

Połącz nazwy urzędów z opisującymi ich kompetencje cytatami.

R1322Hxg5Y69K
Cytaty: 1.„Są uprawnieni do wymierzania kary grzywny komukolwiek zechcą, mają prawo karać natychmiast oraz odwoływać urzędników w trakcie pełnienia przez nich funkcji, uwięzić ich i żądać do nich kary śmierci w procesie"[Ksenofont, Ustrój polityczny Sparty, rozdział 8, ustęp 4, tłum. pod kier. R. Kuleszy] 2. „[Likurg] kazał [im] wykonywać wszystkie ofiary publiczne w imieniu polis z powodu boskiego pochodzenia i prowadzić wojsko, gdziekolwiek polis je pośle”.[Ksenofont, Ustrój polityczny Sparty, rozdział 15, ustęp 2, tłum. pod kier. R. Kuleszy] 3.„Godna podziwu jest jego [Likurga] troska o ludzi dzielnych na starość. Oddając bowiem [tu pada nazwa] osądzanie spraw zagrożonych karą śmierci, sprawił, że starość stała się bardziej szanowana niż siła tych, którzy są u szczytu sprawności fizycznej”.[Ksenofont, Ustrój polityczny Sparty, rozdział 10, ustęp 2, tłum. pod kier. R. Kuleszy] 3. „Spośród szlachetnych obywateli wyznaczano [tu pada nazwa], człowieka odpowiedzialnego za wychowanie chłopców”. [Plutarch, Żywot Likurga, rozdział 17, ustęp 2, tłum. K. Korus] Możliwe odpowiedzi: 1. Efor/eforowie, 2. Geronta/geronci, 3. Pajdonomos/pajdonomowie, 4. Król/królowie

Geront/gerontowie, Pajdonomos/pajdonomowie, Efor/eforowie, Król/królowie

„Są uprawnieni do wymierzania kary grzywny komukolwiek zechcą, mają prawo karać natychmiast oraz odwoływać urzędników w trakcie pełnienia przez nich funkcji, uwięzić ich i żądać do nich kary śmierci w procesie”.

Ksenofont, Ustrój polityczny Sparty, rozdz. 8, ust. 4, tłum. pod kier. R. Kuleszy.		  
„[Likurg] kazał [im] wykonywać wszystkie ofiary publiczne w imieniu polis z powodu boskiego pochodzenia i prowadzić wojsko, gdziekolwiek polis je pośle”.

Ksenofont, Ustrój polityczny Sparty, rozdz. 15, ust. 2, tłum. pod kier. R. Kuleszy.		  
„Godna podziwu jest jego [Likurga] troska o ludzi dzielnych na starość. Oddając bowiem [tu pada nazwa] osądzanie spraw zagrożonych karą śmierci, sprawił, że starość stała się bardziej szanowana niż siła tych, którzy są u szczytu sprawności fizycznej”.

Ksenofont, Ustrój polityczny Sparty, rozdz. 10, ust. 2, tłum. pod kier. R. Kuleszy.		  
„Spośród szlachetnych obywateli wyznaczano [tu pada nazwa], człowieka odpowiedzialnego za wychowanie chłopców”.

Plutarch, Żywot Likurga, rozdz. 17, ust. 2, tłum. K. Korus.		  
11
Ćwiczenie 2
R2C9ePIfHDnUH
Opowiedz jak zbudowany był ustrój społeczny Sparty.

Uzupełnij schemat przedstawiający ustrój polityczny i społeczny Sparty.

2, Królowie, Geruzja, 5, Eforat, Praca na kleroi, Praca w gospodarstwach domowych, Apella, Wyroby rzemieślnicze, 28+2

.................
.................
.................
.................
.................
.................
.................
.................
.................
.................
R3bKEOEL0332A
Jaki był ustrój społeczny Sparty? (Uzupełnij).
211
Ćwiczenie 3

Przeczytaj teksty źródłowe. Przeanalizuj, co jest istotą kryptei (od gr. słowa kryptein - ukrywać się) dla Platona, a co dla Arystotelesa? Wskaż, które odpowiedzi są fałszywe, a które prawdziwe.

Platon Prawa

A jeszcze jest tak zwana krypteja, tak bardzo obfitująca w trudy, które sprzyjają wytrzymałości, z chodzeniem zimą boso i spaniem bez przykrycia oraz z usługiwaniem sobie samemu bez sług, kiedy to i w nocy wędruje się po całym kraju, i za dnia.

src1 Źródło: Platon, Prawa, tłum. D. Zygmuntowicz.
Arystoteles Fragment 611, 10

Mówią, że on [Likurg] także ustanowił krypteję, podczas której, także dziś, wychodzi się z miasta i ukrywa w ciągu dnia, zaś w nocy zabija z bronią w ręku tak wielu helotów, ile było konieczne.

src2 Źródło: Arystoteles, Fragment 611, 10.
R1S3zHlhhYrZ1
Łączenie par. . Wedle Platona krypteja ma na celu ćwiczenie wytrzymałości poprzez zabijaniu helotów.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Według Arystotelesa krypteja polega na podstępnym zabijaniu helotów.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Według Arystotelesa to Likurg ustanowił krypteję i zezwolił na to, by helotów zabijać w nocy.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz

Stwierdzenie Prawda Fałsz
Wedle Platona krypteja ma na celu ćwiczenie wytrzymałości poprzez zabijaniu helotów. □ □
Według Arystotelesa krypteja polega na podstępnym zabijaniu helotów. □ □
Według Arystotelesa to Likurg ustanowił krypteję i zezwolił na to, by helotów zabijać w nocy. □ □
RqVjxeGEUeOMW
Na podstawie analizy przekazów źródłowych dotyczących kryptei (od greckiego słowa kryptein – „ukrywać się”) porównaj przedstawienie kryptei u Platona i Arystotelesa. Był to zwyczaj, który przechodzili młodzieńcy około 18-20 roku życia. Następnie odwołując się do wiedzy własnej, wyjaśnij, dlaczego Spartanie tak postępowali z helotami. (Uzupełnij).
211
Ćwiczenie 4

Zapoznaj się z fragmentami wierszy powstałych w VII w. p.n.e. i wykonaj polecenie.

Archiloch fragment 6

Jakiś Trak pyszni się moją tarczą, którą w gąszczu,
Swoją ochronę bez skazy, porzuciłem, choć tego nie chciałem.
Sam wszakże uszedłem śmierci. Niech moja tarcza
Przepada na zawsze; kupię sobie nie gorszą.

src3 Źródło: Archiloch, fragment 6, tłum. A. Onysymow.
Tyrtajos fragment 10, wersy 15-20

Nuże, młodzieńcy, walczcie, a jeden przy drugim niech wytrwa,
Myśli o szpetnej ucieczce nie dopuszczając, ni strachu,
Ale sercom w swych piersiach przydajcie wielkości i męstwa,
Tych zaś, którym już wiek poruszania lekkość odebrał,
Nie zostawiajcie uchodząc z bitwy, starców czcigodnych.

src4 Źródło: Tyrtajos, fragment 10, wersy 15-20, tłum. W. Appel.
R1N8qJPgImBW4
Przeczytaj powyższe wiersze z VII w. p.n.e. i zdecyduj, który z nich prawdopodobnie bardziej spodobałby się przeciętnemu Spartiacie. Odwołaj się do wiedzy własnej i do treści każdego z utworów. (Uzupełnij).
Odwołując się do własnej wiedzy i do treści każdego z utworów, zdecyduj, który z nich prawdopodobnie bardziej spodobałby się przeciętnemu spartiacie.
11
Ćwiczenie 5

Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie.

Plutarch Żywot Likurga

Po posiłku ejren [przywódca grupy, na które podzieleni byli chłopcy], wygodnie leżąc przy stole, to jednemu z chłopców polecał zaśpiewać, to innemu stawiał pytanie wymagające przemyślanej odpowiedzi, na przykład: „Który spośród obywateli jest najlepszy?” albo „Jakie jest postępowanie tego czy tego?”. W ten sposób chłopcy uczyli się rozróżniać to, co piękne, i od samego początku interesować życiem dorosłych obywateli. Jeśli chłopiec […] nie potrafił odpowiedzieć, uznawano to za oznakę tępoty i braku ambicji w dążeniu do cnoty. Odpowiedź musiał konkretnie uzasadnić, wyrażając się przy tym zwięźle i treściwie. Za błędną odpowiedź ejren karał ugryzieniem w kciuk.

src5 Źródło: Plutarch, Żywot Likurga, tłum. K. Korus, rozdz. 18, ust. 3–5.
RePnH6CA2JZvV
Wskaż właściwe rozwiązanie zagadki: dlaczego chłopców za karę gryziono w kciuk? Jaki mógł być metaforyczny sens tej kary? Możliwe odpowiedzi: 1. Ejren gryzł chłopców w kciuk być może po to, aby im pokazać, że nie są gotowi zostać wojownikami. Bez kciuka nie można było trzymać włóczni ani miecza, a więc i walczyć., 2. Ejren gryzł chłopców być może, po to, by poczuli ból i dzięki temu zapamiętali, która odpowiedź jest błędna. Wojownik powinien przyzwyczaić się do bólu fizycznego.

Wskaż właściwe rozwiązanie zagadki: dlaczego chłopców za karę gryziono w kciuk? Jaki mógł być metaforyczny sens tej kary?

  • Ejren gryzł chłopców w kciuk być może po to, aby im pokazać, że nie są gotowi zostać wojownikami. Bez kciuka nie można było trzymać włóczni ani miecza, a więc i walczyć.
  • Ejren gryzł chłopców być może, po to, by poczuli ból i dzięki temu zapamiętali, która odpowiedź jest błędna. Wojownik powinien przyzwyczaić się do bólu fizycznego.
211
Ćwiczenie 6

Zapoznaj się z tekstami źródłowymi i wykonaj polecenie.

Źródło A

Eurypides Andromacha

[…] Spartanka choć pragnie,
Nie może zostać porządną dziewczyną,
Bo one z domów wychodzą z chłopcami
W szatach bez paska [chodzi o strój dziewcząt], z gołymi udami,
Wspólnie biegają, ćwicząc się w palestrze!
Tego nie znoszę! I trzebaż się dziwić,
Że żon porządnych nie wychowujecie?!
Mam pytać o Helenę, co z domu,
Wzgardziwszy żony miłością do ciebie,
Poszła z młodzieńcem do innego kraju?

src6 Źródło: Eurypides, Andromacha, tłum. R.R. Chodkowski, wersy 595–604.

Źródło B

Ksenofont Ustrój polityczny Sparty

Widząc bowiem, że w tym wieku cechuje ich największa hardość, zaś pycha występuje z najbardziej wzmożoną siłą oraz że wówczas odznaczają się największą żądzą przyjemności, [Likurg] obarczył ich [młodzieńców] wieloma obowiązkami i wielką ilością pracy.

src7 Źródło: Ksenofont, Ustrój polityczny Sparty, tłum. pod kier. R. Kuleszy, rozdział 3, ustęp 2.
R1FJbhkBDY7Ae
Na podstawie źródła B podaj argument negujący tezę jakoby dziewczęta ćwiczyły wspólnie z chłopcami ze źródła A. (Uzupełnij).
Na podstawie źródła B podaj argument negujący tezę, jakoby dziewczęta ćwiczyły wspólnie z chłopcami, zawartą w źródle A.
311
Ćwiczenie 7

Zapoznaj się z tekstami źródłowymi opisującymi pewien obrzęd w świątyni Artemidy w Sparcie i wykonaj polecenie.

Ksenofont Ustrój polityczny Sparty

Ustanowiwszy, że jest rzeczą piękną porwać jak najwięcej serów z ołtarza Artemidy […], [Likurg] rozkazał innym, aby ich [tych, którzy porywali sery] chłostali, chciał bowiem przez to pokazać, że odczuwając ból przez krótki czas, można się długo cieszyć dobrą sławą.

src8 Źródło: Ksenofont, Ustrój polityczny Sparty, tłum. pod kier. R. Kuleszy, rozdz. 2, ust. 9.
Pauzaniasz Wędrówki po Helladzie

Otrzymali Lacedemończycy [Spartanie] wyrocznię: zlać trzeba ołtarz [Artemidy] ludzką krwią. O ile do czasów Likurga składano ofiarę z tego człowieka, na którego padał los, o tyle Likurg zmienił tę ofiarę na wymierzanie efebom [młodzieńcom] razów bicza. I w ten także sposób przecież ołtarz spływa ludzką krwią.

src9 Źródło: Pauzaniasz, Wędrówki po Helladzie, tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska, ks. 3, rozdz. 16, ust. 10.
RbTw6IvqjiI7v
Powyższe przekazy opisują pewien obrzęd rytualny w świątyni Artemidy w Sparcie. Wskaż podobieństwa i różnice między przekazami, wyjaśniając skąd mogły się wziąć różnice. (Uzupełnij).
Wskaż podobieństwa i różnice w opisach obrzędu. Wyjaśnij, skąd mogły się wziąć różnice.
311
Ćwiczenie 8

Wyobraź sobie, że masz do napisania pracę historyczną pod roboczym tytułem Obrzędy w świątyni Artemidy w Sparcie w epoce klasycznej. Rozstrzygnij, czy w pracy należałoby wykorzystać oba przekazy z ćwiczenia 7 (podaj argumenty za i przeciw), a jeśli tak, to któremu dać pierwszeństwo? Uzasadnij odpowiedzi.

RL3YsE1wYwMzG
Wyobraź sobie, że masz do napisania pracę historyczną pod roboczym tytułem „Obrzędy w świątyni Artemidy w Sparcie w epoce klasycznej”. Rozstrzygnij, 1) czy w pracy należałoby wykorzystać oba powyższe przekazy (podaj argumenty na „tak” i „nie”); 2) jeśli tak, to któremu dać pierwszeństwo? Odpowiedzi uzasadnij. (Uzupełnij).
Audiobook
Dla nauczyciela