Autor: Ewa Orlewicz

Temat: Platon – Obrona Sokratesa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Zapoznasz się z podłożem konfliktu między Sokratesem i obywatelami Aten.

• Ocenisz faktyczne powody oraz słuszność oskarżenia Sokratesa przed sądem ateńskim.

• Dokonasz analizy sokratejskiego rozumienia mądrości i nauczania.

Cele operacyjne. Uczeń:

• dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;

• identyfikuje różne problemy etyczne, rozważa je z punktu widzenia różnych stanowisk i nurtów filozoficznych na własnych przykładach;

• rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• debata;

• rozmowa kierowana.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Na tydzień przed planowaną lekcją nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał „Platon – Obrona Sokratesa”. Prosi uczniów, by zapoznali się z treścią sekcji „Przeczytaj” oraz przygotowali argumenty w dyskusji na temat: Sokrates przed sądem ateńskim – czy oskarżony jest winny? Uczniowie powinni skorzystać przede wszystkim z tekstu źródłowego Obrona Sokratesa. Dobrze byłoby już wtedy podzielić klasę na dwa zespoły (oskarżycieli i obrońców), tak aby uczniowie szukali argumentów już w wybranym kontekście. Można wybrać jednego ucznia, który będzie grał rolę Sokratesa, ale nie jest to konieczne. Jeśli zdecydujemy się na taką rolę, „Sokrates” również powinien przygotować się do „rozprawy sądowej”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i wyświetla na tablicy temat i cele lekcji. Prosi uczniów, by na podstawie wiadomości zdobytych przed lekcją zaproponowali kryteria sukcesu.

2. Rozmowa kierowana. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji, odwołując się do ich wiedzy historycznej oraz treści e‑materiału. Następnie wspólnie z podopiecznymi przygotowuje układ sali do debaty nad winą Sokratesa. Konieczne jest również ustalenie zasad zabierania głosu (np. czas przeznaczony na jedną wypowiedź, kolejność wypowiadania się, używanie argumentów, podsumowanie dyskusji).

Faza realizacyjna:

1. Debata. Na debatę powinno się przeznaczyć co najmniej 15 minut. Dobrze jest wyznaczyć moderatora, który będzie czuwał nad jej przebiegiem i przestrzeganiem wcześniej ustalonych zasad. Po debacie chętny lub wybrany uczeń powinien podsumować argumenty stron. Jeśli debata miała charakter rozprawy sądowej i uczestniczył w niej uczeń odgrywający rolę Sokratesa, powinien on również podsumować to wydarzenie ze swojego punktu widzenia. Nauczyciel powinien wskazać mocne strony uczniów oraz ewentualne kwestie do poprawy w przyszłości.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium w sekcji „Audiobook”. Uczniowie odczytują polecenie: Wysłuchaj fragmentu Obrony Sokratesa, śledząc jednocześnie tekst pisany. Napisz krótki tekst wyjaśniający sens wyroczni Pytii, w szczególności rozumienie mądrości w niej zawarte. i wykonują je w parach. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Nauczyciel wyświetla treść ćwiczenia nr 2, 3 i 4. Uczniowie rozwiązują je indywidualnie, a następnie omawiają odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia od 5 do 8 w sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Baer U., Gry dyskusyjne, Lublin 2000.

• Filonik J., Ateńskie procesy o bezbożność do 399 r. p.n.e. – próba analizy, w: „Meander”, 2014.

• Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej, Warszawa 2000.

• Ksenofont, Obrona Sokratesa, Warszawa 2019.

• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, tom 1, Warszawa 2005.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” do podsumowania lekcji.