Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: Historia

Temat: Stosunki Polski z południowymi sąsiadami w końcu XV i I poł. XVI w.

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

XVIII. Państwo polsko‑litewskie w czasach ostatnich Jagiellonów.

Uczeń:

1) opisuje zmiany terytorialne państwa polsko‑litewskiego i charakteryzuje jego stosunki z sąsiadami w XVI w.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• ocenia, ile prawdy kryje się w stwierdzeniu, że „za króla Olbrachta wyginęła szlachta”;

• określa, czy rację miał Marcin Kromer, mówiąc, że Zygmunta I Starego „nie tyle wsławiły wojny, ile i pokój do którego zawsze dążył”;

• wyjaśnia, jaką rolę odgrywała w polityce europejskiej nieduża Mołdawia.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych,

• rozmowa kierowana,

• gra w bingo.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w grupach,

• praca w parach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda,

• flipcharty i markery.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją:

Nauczyciel poleca uczniom, aby zapoznali się z tekstem zawartym w e‑materiale (bez prezentacji multimedialnej), żeby móc w czasie lekcji uczestniczyć w dyskusji.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel podaje temat i cele lekcji oraz ustala kryteria sukcesu.

2. Prowadzący poleca uczniom, aby w parach przypomnieli sobie władców z dynastii Jagiellonów.

3. Uczniowie starają się samodzielnie przygotować szkic drzewa genealogicznego Jagiellonów, następnie na tablicy wspólnie rysują uproszczony schemat i omawiają stopnie pokrewieństwa między poszczególnymi osobami. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje informacje, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy, każdej z nich przydziela zadanie (spośród wymienionych poniżej). Uczniowie wyznaczają liderów grup, którzy będą kierowali pracą innych uczniów. W celu przygotowania prezentacji korzystają z zasobów e‑materiału.

• Grupa 1 zapozna się z tekstem dotyczącym rządów Habsburgów w Czechach i na Węgrzech po śmierci Władysława.

• Grupa 2 dowie się, czy prawdziwe jest stwierdzenie, że za króla Olbrachta wyginęła szlachta.

• Grupa 3 określi, czy Marcin Kromer miał rację, mówiąc, że Zygmunta I Starego nie tyle wsławiły wojny, ile i pokój do którego zawsze dążył.

• Grupa 4 wyjaśni, jaką rolę odgrywała w polityce europejskiej nieduża Mołdawia.

2. Po wyznaczonym czasie nauczyciel zaprasza poszczególne grupy do prezentacji swoich zadań. Uczniowie zapisują najważniejsze informacje i zagadnienia na mapie mentalnej przygotowanej przez nauczyciela na tablicy. W razie konieczności nauczyciel zadaje dodatkowe pytania grupom i koordynuje pracę uczniów.

3. Gdy wszystkie grupy skończą swoje prezentacje, nauczyciel poleca, aby uczniowie zapoznali się z prezentacją multimedialną, a następnie wykonali dołączone do niej polecenie 1.

4. Chętni uczniowie po wyznaczonym czasie przedstawiają swoje wprowadzenie do kroniki Marcina Bielskiego poświęconej wyprawie bukowińskiej. Pozostali mogą komentować prace i wspólnie ocenić zaprezentowane teksty.

5. Celem podsumowania pracy z e‑materiałem nauczyciel prosi uczniów o wykonanie ćwiczeń 1, 2 i 4. Po wyznaczonym czasie wybrani lub chętni uczniowie podają swoje odpowiedzi. W razie potrzeby nauczyciel je koryguje.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel informuje uczniów, że na podsumowanie lekcji zagrają w bingo. Rozdaje karty do gry i wyjaśnia zasady (trzeba jak najszybciej zebrać poprawne odpowiedzi na pytania w dowolnym wierszu, kolumnie lub pełnej przekątnej składającej się z pięciu pól). Po zebraniu pięciu poprawnych odpowiedzi w wymaganym układzie uczeń woła: „bingo”. Poprawne wiersze/kolumny/przekątne nie mogą się powtarzać, a uczniom nie wolno współpracować. Gra trwa dopóty, dopóki nie zostaną zebrane wszystkie poprawne odpowiedzi na planszy.

2. Po zakończeniu rozgrywki nauczyciel omawia z całą klasą poprawne odpowiedzi na wszystkie pytania.

3. Następnie nauczyciel ocenia pracę uczniów w grupach oraz osób, które najszybciej zebrały poprawne odpowiedzi w grze bingo.

Praca domowa:

1. Wykonaj pozostałe ćwiczenia, niezrealizowane podczas lekcji.

2. Przygotuj krótką notatkę będącą odpowiedzią do polecenia 2: „Oceń postępowanie króla Jana Olbrachta i hospodara Stefana III Wielkiego. Kto zasługuje twoim zdaniem na surowszą ocenę: król, który prowadził dwulicową politykę i wbrew zawartemu sojuszowi z hospodarem mołdawskim dążył do opanowania Mołdawii, czy Stefan, który nie dotrzymał rozejmu z Polakami i przygotował na nich zasadzkę?”.

Materiały pomocnicze:

Plewczyński M., Obertyn 1531, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2008.

Bielski M., Kronika polska, Kraków 1597.

Markiewicz M., Historia Polski 1492–1795, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2001.

Łowmiański H., Polityka Jagiellonów, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1999.

Jurek T., Kizik E., Historia Polski do 1572, PWN, Warszawa 2015.

Papée F., Jan Olbracht, Universitas, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Prezentacja multimedialna może posłużyć do przeprowadzenia lekcji odwróconej. W takim przypadku uczniowie przygotowują swoje propozycje do prezentacji i odpowiadają na polecenia dołączone do multimedium, aby móc je zaprezentować w trakcie zajęć.

Karty do gry w bingo

Przykładowa mapa mentalna