Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Strajki sierpniowe

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje przyczyny strajków w 1980 r.

• wyjaśnia następstwa strajków w 1980 r.

• wyjaśnia, co kryje się pod określeniami „polski sierpień” i „polskie miesiące”.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat zajęć oraz cele lekcji, krótko omawia jej planowany przebieg.

2. Prowadzący inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji. Zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej? Uczniowie powinni wspomnieć o pogarszającej się sytuacji gospodarczej Polski pod koniec lat 70. XX w., a także o rozwoju opozycji w PRL.

Faza realizacyjna:

1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel poleca, aby uczniowie odliczyli do ośmiu i utworzyli grupy zgodnie z numerami. Każdy z zespołów opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• Grupa 1 i 5 – Nastroje społeczne w PRL‑u oraz Zima stulecia;

• Grupa 2 i 6 - Papież Jan Paweł II w ojczyźnie oraz My i oni;

• Grupa 3 i 7 - W lipcu 1980 r. Lubelszczyzna;

• Grupa 4 i 8 - W sierpniu – cała Polska.

Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z multimedium („Schemat”). Nauczyciel czyta polecenie nr 2:”Rozstrzygnij, które z postulatów sformułowanych przez Międzyzakładowy Komitet Strajkowy miały charakter polityczny, a które podnosiły kwestie ekonomiczne” i poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) dwójki uczniowskiej prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją. W podobny sposób uczniowie wykonują również polecenie nr 3, analizując, czy w świetle omawianych postulatów można obronić tezę, że strajkujący domagali się obalenia władzy komunistycznej.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia interaktywne od 1 do 4 z sekcji „Sprawdź się”. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

4. Uczniowie wykonują kolejne ćwiczenia 5 i 6 w parach lub małych (do czterech osób) grupach, na koniec omawiają poprawność wykonanych ćwiczeń, a nauczyciel w razie konieczności dopowiada istotne informacje.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście ich realizacji następuje omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń z sekcji „Sprawdź się” oraz poleceń dołączonych do schematu.

2. Prowadzący omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenie 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze

Drogi do wolności. Drogi do wspólnej Europy 1945–2007, pod red. J. Eislera, bmw., 2008.

J. Eisler, „Polskie miesiące”, czyli kryzys(y) w PRL, Warszawa 2008.

Karnawał z wyrokiem. Solidarność 1980‑81, wybór i oprac. A.Dębska, współpr. K. Madon‑Mitzner, Warszawa 2005.

S. Krzyżanowska, W. Trębacz, Narodziny „Solidarności”, Wrocław 2011.

A. Machcewicz, Bunt. Strajki w Trójmieście. Sierpień 1980, Gdańsk 2015.

Przed i po 13 grudnia. Państwa bloku wschodniego wobec kryzysu w PRL 1980–1982, red. Ł. Kamiński; t. 1, Warszawa 2006; t. 2, Warszawa 2007. · W. Roszkowski, Najnowsza historia Polski, 1980‑2002/, Warszawa 2003.

J. Skórzyński, Krótka historia Solidarności 1980–1989, Gdańsk 2014.

Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża 1978–1980 w relacjach, koncepcja i opieka naukowa I. Hałagida, wstęp P. Brzeziński, oprac. A. Kazański, Gdańsk–Warszawa 2018.

Z „Solidarnością” do wolność, oprac. K. Rembacka, Szczecin – Warszawa 2011.

„Zaczęło się w Lipcu... »Solidarność« w Regionie Środkowo‑Wschodnim 1980–1989”. Katalog do wystawy przygotowanej przez Oddziałowe Biuro Edukacji Publicznej IPN w Lublinie, autor scen. M. Dąbrowski, Lublin 2010.

M. Zaremba, Wywrotowa zima, „Polityka”, 4 XI 2009.

Encyklopedia Solidarności: www.encysol.pl

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami w sekcji „Schemat”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę. Mogą również w trakcie zajęć pracować z informacjami zawartymi w schemacie zarówno indywidualnie, jak i we wcześniej utworzonych grupach.