SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Maciej Kałaska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Problemy społeczne świata – bezrobocie, ubóstwo i in. – powtórzenie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa IV/V

Podstawa programowa

XXI. Wybrane problemy społeczne współczesnego świata: problemy demograficzne, skutki migracji, problemy uchodźstwa, handel ludźmi na świecie, niewolnictwo, wykorzystywanie pracy dzieci i pracowników w krajach o niskich kosztach pracy, bezrobocie, prześladowania religijne i nietolerancja.

Uczeń:

6) analizuje przyczyny i skutki bezrobocia w regionach wysoko i słabo rozwiniętych ze szczególnym uwzględnieniem problemu bezrobocia wśród ludzi młodych.

XXII. Zróżnicowanie jakości życia człowieka w wybranych regionach i krajach świata: potrzeby żywieniowe, zagrożenie życia, rozmieszczenie chorób, poczucie bezpieczeństwa, potrzeby edukacyjne.

Uczeń:

3) analizuje poziom zaspokojenia potrzeb żywieniowych mieszkańców różnych regionów świata, formułuje i weryfikuje hipotezy dotyczące przyczyn tego zróżnicowania oraz podaje propozycje ograniczenia zjawiska głodu i niedożywienia na świecie.

XV. Zróżnicowanie społeczno‑kulturowe Polski: regiony etnograficzne, poziom życia, zachowania prokreacyjne Polaków, zalety i wady życia na wsi i w mieście, cechy miast, zaangażowanie w działalność społeczną, preferencje wyborcze, partycypacja społeczna, ubóstwo, wykluczenie i solidarność społeczna. Uczeń:

10) analizuje dane dotyczące regionalnego zróżnicowania ubóstwa, formułuje i weryfikuje hipotezy dotyczące jego przyczyn, proponuje działania na rzecz ograniczania biedy i wykluczenia społecznego w Polsce oraz wykazuje znaczenie solidarności społecznej w rozwiązywaniu tego problemu.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• analizuje dane dotyczące zróżnicowania problemów społecznych (ubóstwo, głód, bezrobocie, niska mobilność społeczna, wykluczenie, nierówności, itp.) na świecie;

• formułuje hipotezy dotyczące przyczyn i skutków globalnych problemów społecznych;

• proponuje działania na rzecz ograniczenia globalnych problemów społecznych;

• identyfikuje i charakteryzuje główne problemy społeczne w Polsce.

Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)

Metody i techniki nauczania: odwrócona klasa, IBSE, blended learning, mapa myśli

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, arkusze papieru A1/A0, pisaki, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Geografia świata. Regiony, J. Makowski, T. Wites (red.),  Wydawnictwo PWN, Warszawa 2020.

Cele Zrównoważonego Rozwoju (dostep 19.04.2021).

PRZEBIEG LEKCJI

Przed lekcją uczniowie powinni zapoznać się z e‑materiałem oraz innymi źródłami informacji, w celu zebrania szerokiego zestawu informacji dotyczących problemów społecznych na świecie i w Polsce.

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

• Wprowadzenie. Uczniowie wstają i tworzą okrąg. Następnie każda osoba – posługując się informacjami z sekcji „Przeczytaj” e‑materiału (śródtytuł „Problemy społeczne na świecie – fakty”) – przedstawia jeden fakt związany z głównymi problemami społecznymi na świecie. Przywołane informacje nie mogą się powtarzać. Osoby, które nie udzieliły odpowiedzi, są wyznaczone przez nauczyciela do liderowania w grupach uczniowskich pracujących w fazie realizacyjnej lekcji.

Faza realizacyjna

• Uczniowie analizują samodzielnie mapę z sekcji „Przeczytaj”. Na jej podstawie próbują zidentyfikować przyczyny ubóstwa na świecie oraz przyczyny jego zróżnicowania. Swoje spostrzeżenia przedstawiają na forum klasy, nauczyciel czuwa nad poprawnością odpowiedzi.

• Krótka pogadanka nauczyciela w interakcji z uczniami o skutkach ubóstwa i kulturze ubóstwa. Uczniowie – według uznania nauczyciela – mogą korzystać z tabeli z sekcji „Przeczytaj”: fragment „Kultura ubóstwa”).

• Uczniowie w parach ławkowych realizują dwa polecenia z sekcji „Grafika interaktywna” o mobilności (ruchliwości) społecznej. Wybrane pary przestawiają wyniki pracy. Komentarz nauczyciela.

• Podział uczniów na grupy (liczbę osób w grupie ustala nauczyciel, ale najlepiej nie mniej niż 5; uczniowie dobierają się sami, z wyjątkiem wcześniej wybranych liderów – patrz faza wprowadzająca).

• Omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest opracowanie mapy myśli systematyzującej informacje o problemach społecznych. Mapę myśli uczniowie tworzą w grupach za pomocą komputera lub tabletu (w razie ich braku na arkuszu papieru). Nauczyciel przypomina cele i zasady konstrukcji mapy myśli.

• W parach uczniowie przygotowują mapę myśli, samodzielnie proponując układ graficzny. Nauczyciel wskazuje jedynie, że musi ona zawierać następujące elementy: pięć problemów społecznych (głód, nierówność płci, nierówność dochodowa globalna Północ – globalne Południe, bezrobocie, przestępczość) oraz przyczyny, skutki i działania zmierzające do ograniczenia tych problemów. Ze względu na ograniczony czas uczniowie dzielą się pracą/obowiązkami w grupach.

• Uczniowie znajdują informacje do wykonania mapy myśli poprzez realizację ćwiczeń interaktywnych zawartych w e‑materiale (najlepiej w kolejności zgodnej z rosnącym poziomem trudności).

• Wyniki pracy każdej z grup przedstawiają ich liderzy. Następnie odbywa się dyskusja dotycząca prezentowanych materiałów. Uczniowie oceniają prace pod względem merytorycznym (dobór i poprawność treści) i graficznym (przejrzystość i logiczność układu); nauczyciel kontroluje przebieg dyskusji, wprowadza ewentualne uzupełnienia, zadaje pytania ukierunkowujące dyskusję.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie odpowiedzi przez uczniów.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

• Na podstawie danych o globalnych problemach społecznych, które zaczerpnięto z Agendy 2030 – Cele Zrównoważonego Rozwoju, napisz rozprawkę, w której wskażesz przyczyny jednej z wybranych grup problemów społecznych, a także opiszesz ich skutki oraz sposoby zapobiegania im.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana podczas lekcji poświęconej przejawom globalizacji w aspekcie gospodarczym (zakres podstawowy: IX. 2). Może znaleźć swoje zastosowanie podczas lekcji dotyczącej problemów społeczno‑gospodarczych najbiedniejszych i najbogatszych państw świata (zakres rozszerzony: XXIII. 1).