Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Dziady – dramat romantyczny. Dziady, reż. Konrad Swinarski

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

• wskaże w Dziadach cechy dramatu romantycznego;

• porówna Dziady Mickiewicza i Dziady Swinarskiego;

• oceni realizację Dziadów Swinarskiego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie przed lekcją zapoznają się z Dziadami w reżyserii Konrada Swinarskiego (https://vod.tvp.pl/website/dziady‑1983,47740864). Przypominają sobie treść lektury Adama Mickiewicza i przynoszą na lekcję egzemplarz książki.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel rozpoczyna lekcję od słów zaczerpniętych ze strony: https://www.polskieradio.pl/10/482/Artykul/2512651,Matura‑2020‑Dziady‑Swinarskiego‑zajely‑caly‑teatr”
   „Dziady” to ważny tekst w historii literatury polskiej, ale i w samych dziejach naszego kraju. Od spektaklu w reżyserii Kazimierza Dejmka zaczął się ciąg wydarzeń, który doprowadził do protestów marca 1968 roku. [...]
   - „Dziady” w reżyserii Konrada Swinarskiego nie zebrały jednoznacznie pozytywnych recenzji tuż po premierze, ale zapisały się w historii polskiego teatru - przypomina Dominika Klimek. - 18 lutego 1973 w Starym Teatrze w Krakowie odbyła się premiera przedstawienia, które trwało 4 godziny. Zagrała w nim ponad setka aktorów. Podział na widownię i aktorów został zburzony, co w tamtych czasach było nowością - dodaje.
   Ówcześni recenzenci pisali, że cała przestrzeń teatru została niejako objęta teatralną magmą. Nigdy niewykorzystywane w celu teatralnym użytkowe miejsca okazały się przydatne.
   - Spektakl zaczyna się już w holu przy szatni, potem publiczność przechodziła dalej i uczestniczyła w bardzo dziwnym pogańskim nabożeństwie - relacjonuje reporterka Czwórki. - Moim zdaniem jest to dzieło dźwiękowo interesujące, oddające atmosferę wydarzeń. Konrad Swinarski wyjechała z kompozytorem Zygmuntem Koniecznym nagrywać ludowe pieśni podczas pewnego pogrzebu w Kalwarii Zebrzydowskiej. To one stały się inspiracją do tego wielogłosowego „Ciemno wszędzie, głucho wszędzie” - ocenia.
   Czwórkowa reporterka podkreśla znaczenie niepokojącej muzyki Koniecznego, a także gry aktorskiej.

2. Uczniowie dzielą się na forum własnymi opiniami na temat obejrzanego spektaklu.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie zapoznają się z biografią Konrada Swinarskiego, czytają informacje odnośnie Dziadów Mickiewicza i Dziadów Swinarskiego, następnie wspólnie w klasie zostaje przeanalizowana mapa myśli prezentująca cechy dramatu romantycznego. Uczniowie w parach uzupełniają ją o przykłady z Dziadów cz. III.

2. Nauczyciel odtwarza w klasie audiobook. Następnie prosi uczniów o wyjaśnienie, jakie emocje towarzyszyły widzom oglądającym spektakl Swinarskiego i z czego to wynikało.

3. Nauczyciel informuje, że często mówi się o twórczości Swinarskiego, że była prowokacyjna. Prosi uczniów o dyskusję, czy uczniowie zgadzają się z tym stwierdzeniem. Prosi o podanie argumentu, korzystając z treści audiobooka.

4. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Audiobook”.

Faza podsumowująca:

1. W podsumowaniu lekcji nauczyciel prosi wybranego ucznia o wskazanie cech charakteryzujących polski dramat okresu romantyzmu.
   Może też poprosić uczniów o opinię na temat lekcji: W tej lekcji interesujące było...; W tej lekcji niepotrzebne było...

Praca domowa:

1. Przygotuj plan wystąpienia na temat: Dziady cz. III jako dramat romantyczny.

Materiały pomocnicze:

• https://vod.tvp.pl/website/dziady‑1983,47740864

• Juliusz Kleiner, Istota utworu dramatycznego, [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, wybór i oprac. Janusz Degler, Wrocław 1988.

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do podsumowania lekcji.