Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Jądro ciemności Josepha Conrada. Egzotyczne inspiracje w epoce modernizmu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

5. Znajomość wybranych utworów z literatury polskiej i światowej oraz umiejętność mówienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

11. korzysta z zasobów multimedialnych, np. z: bibliotek, słowników on‑line, wydawnictw e‑book, autorskich stron internetowych; dokonuje wyboru źródeł internetowych, uwzględniając kryterium poprawności rzeczowej oraz krytycznie ocenia ich zawartość;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

13) rozumie i określa związek wartości poznawczych, etycznych i estetycznych w utworach literackich.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

4) porównuje teksty kultury, uwzględniając różnorodne konteksty;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

rozpozna główne wątki, które Joseph Conrad poruszył w Jądrze ciemności;
opisze wizerunki białego i czarnoskórego człowieka zawarte w Jądrze ciemności;
zestawi ze sobą literacką i malarską wizję egzotyki.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel prosi o przypomnienie sobie treści lektury Jądro ciemności Josepha Conrada i wynotowanie głównych wątków, które autor poruszył w swojej książce.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji, formułuje cel zajęć oraz kryteria sukcesu. Uczniowie zapoznają się z sekcją „Wprowadzenie” i „Przeczytaj”.

Faza realizacyjna:

Uczniowie dzielą się na dwie grupy. Pierwsza ma za zadanie odsłuchanie audiobooka i przygotowanie odpowiedzi na pytanie: Jak Conrad pokazał Afrykę, ludzi i przyrodę? Jakich środków stylistycznych użył?
Druga grupa ma za zadanie zapoznać się z drugim multimedium: galerią zdjęć interaktywnych i przygotować odpowiedź na pytanie:
Jak Gauguin pokazał Polinezję, ludzi i przyrodę? Jakich środków wyrazu artystycznego użył?
Przedstawiciele poszczególnych grup prezentują swoje spostrzeżenia.

Faza podsumowująca:

Jako podsumowanie lekcji uczniowie konstruują wspólną notatkę w formie mapy myśli. Porównują sposoby ukazania egotycznego pejzażu, tematykę. Umieszczają na niej elementy wspólne dla obu artystów i te, które ich różnią.

Praca domowa:

Wskaż w polskiej literaturze okresu przełomu XIX i XX wieku przykłady fascynacji kulturami egzotycznymi.
Przywołaj stereotypy na temat białego i czarnoskórego człowieka zawarte w opowiadaniu Conrada. Kto im ulega? Jak wpływają na zachowania bohaterów?

Materiały pomocnicze:

Maya Jasanoff, Joseph Conrad i narodziny globalnego świata, Poznań 2018.
Andrzej Braun, Śladami Conrada, Warszawa 1972.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Galeria zdjęć interaktywnych