Autor: Sabina Świtała

Przedmiot: język polski

Temat: Co czuła żona św. Aleksego?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne.

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów [...].

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji.

Zakres rozszerzony

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

4) porównuje teksty kultury, uwzględniając różnorodne konteksty.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• Kompetencje w zakresie wielojęzyczności,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przypomina sobie schemat fabularny legendy hagiograficznej na przykładzie legendy o św. Aleksym;

• poznaje wiersz Kazimiery Iłłakowiczówny Opowieść małżonki świętego Aleksego;

• charakteryzuje podmiot liryczny wiersza;

• odczytuje główną myśl tekstu literackiego;

• ocenia sytuację, w której znalazła się bohaterka utworu;

• ocenia wybory postaci wynikające z miłości.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• metoda oglądowa;

• pogadanka;

• metoda ćwiczeń przedmiotowych;

• technika dramowa – głosy w głowie.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w parach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• film Hitchcock z roku 2012 (reżyseria Sacha Gervasi, scenariusz John J. McLaughlin).

Przebieg zajęć

Faza wstępna

1. Nauczyciel pyta uczniów, kim był Alfred Hitchcock. Następnie pyta o Almę Reville. Zakłada, że postać Hitchcocka, w odróżnieniu od Reville, jest uczniom znana. Aby wyjaśnić, kim była Alma Reville, prezentuje fragment filmu Hitchcock z roku 2012 (reżyseria Sacha Gervasi, scenariusz John J. McLaughlin; początek sceny 1:08:00 – koniec sceny 1:09:50), w którym Reville – żona słynnego reżysera – mówi o wsparciu, jakiego udziela mężowi oraz o tym, że od trzydziestu lat pozostaje w cieniu Hitchcocka. Scena ma być pretekstem do rozmowy na temat miłości do ludzi, którzy swoje życie podporządkowują ważnej sprawie, idei (w przypadku Hitchcocka była to sztuka filmowa).

2. Prowadzący przywołuje postać św. Aleksego i Famijany. Uczniowie przypominają sobie dzieje świętego i jego małżonki, w tym celu wykonują ćwiczenie 1 z Zestawu ćwiczeń w e‑materiale. Prezentują wyniki swojej pracy.

3. Przedstawienie celu zajęć i podanie tematu.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie zastanawiają się, co mogła czuć Famijana na różnych etapach swojego życia. Jedna osoba z klasy wciela się w rolę opuszczonej małżonki, siada na krześle i zostaje otoczona przez uczestników zajęć, którzy głośno wypowiadają myśli gromadzące się w jej głowie w określonym momencie życia. Po wypowiedzeniu myśli przez uczniów osoba w roli Famijany wygłasza monolog dotyczący odczuć bohaterki (uwzględnia wybrane propozycje uczniów oraz własne przemyślenia).

Etapy życia Famijany:

• noc poślubna – decyzja Aleksego o opuszczeniu żony, złożenie ślubów czystości;

• życie bez męża;

• rozpoznanie męża w martwym żebraku;

• wyciągnięcie kartki z dłoni Aleksego i odczytanie informacji na niej zapisanej.

2. Po wyjściu z ról uczniowie wspólnie z nauczycielem podsumowują ćwiczenie.

3. Nauczyciel informuje, że Kazimiera Iłłakowiczówna przemyślenia bohaterki uczyniła tematem intertekstualnego utworu Opowieść małżonki św. Aleksego. Uczniowie wysłuchują nagrania w e‑materiale (polecenie 1), następnie wykonują ćwiczenie 2 i 3 oraz polecenia 2 i 3, które omawiają wspólnie z nauczycielem.

4. Młodzież opisuje obraz ascezy widziany oczyma Famijany. Po wymianie spostrzeżeń uczniowie wykonują ćwiczenie 6 z e‑materiału.

Faza podsumowująca

Nauczyciel zadaje uczniom pytania podsumowujące, np.

• Dlaczego prawdziwa Famijana nie mogłaby napisać podobnego wiersza?

• Co świadczy o współczesnej wymowie utworu?

• Czy wiersz Iłłakowiczówny może mieć wymiar uniwersalny?

Praca domowa:

Napisz list, w którym Aleksy wyjaśnia Famijanie z wiersza K. Iłłakowiczówny swoje decyzje.

Materiały pomocnicze:

Gervasi Sacha, Hitchcock. [film]. USA: Fox Searchlight Pictures, 2012.

Dodatkowe teksty kultury oraz źródła łączące się z tematem lekcji, do wykorzystania przez nauczyciela:

Runge Björn, Żona. [film]. Szwecja, USA, Wielka Brytania: UIP, 2017.

Schemat drzewka decyzyjnego nauczyciel znajdzie w: Brudnik Edyta, Moszyńska Anna, Owczarska Beata, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Poradnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo JEDNOŚĆ, Kielce 2011, s. 72.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie mogą odsłuchać audiobook przed lekcją i przygotować na jego podstawie przekład intersemiotyczny: interpretację plastyczną lub filmową.