SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Płaszczyzny urbanizacji

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa II

Podstawa programowa

VIII. Zróżnicowanie struktur społecznych i procesów urbanizacyjnych: struktury językowe i wykształcenia, kulturowe postrzeganie przestrzeni, zwartość socjoetniczna, fazy urbanizacji, procesy metropolizacji, typy fizjonomiczne i funkcje miast, formy zespołów miejskich.

Uczeń:

5) wyróżnia fazy urbanizacji oraz charakteryzuje procesy metropolizacji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia, czym jest urbanizacja i charakteryzuje jej płaszczyzny,

• wymienia przykłady mierników wybranych płaszczyzn urbanizacji,

• określa związek między kolejnymi etapami urbanizacji a jej dominującymi płaszczyznami,

• okresla stopień urbanizacji miast na podstawie danych dotyczących jej poszczególnych płaszczyzn,

• wyjaśnia różną intensywność procesów urbanizacji zachodzących na jej poszczególnych płaszczyznach.

Strategie nauczania: konektywizm

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, praca z e‑materiałem, JIGSAW

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Liszewski S., Maik W., Wielka encyklopedia geografii świata, t. 19: Osadnictwo, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 2000.

Szymańska D., Geografia osadnictwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.

Szymańska D., Urbanizacja na świecie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Dialog z uczniami mający na celu podsumowanie informacji dotyczących faz (etapów) urbanizacji.

• Przeczytanie przez uczniów wprowadzenia do e‑materiału i krótka dyskusja na jego temat.

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prowadzi pogadankę wstępną na temat rodzajów płaszczyzn urbanizacji.

• Następnie nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Każda z grup siada w wyznaczonym przez nauczyciela miejscu w klasie i losuje jedną płaszczyznę urbanizacji do opracowania. Uczniowie mają za zadanie zwrócić uwagę na charakterystykę, przykładowe mierniki i związki z fazami urbanizacji. Jeżeli lekcja nie odbywa się w pracowni komputerowej, wówczas uczniowie powinni mieć do dyspozycji tablety lub smartfony, na których będą mogli zapoznać się z e‑materiałem, w szczególności z blokiem „Przeczytaj”.

• Po zakończonej pracy nauczyciel tworzy nowe grupy w taki sposób, żeby w nowej grupie znalazła się przynajmniej jedna osoba z każdej z pierwotnych grup. Nowe grupy siadają w wyznaczonym przez nauczyciela miejscu. 

• Zadaniem uczniów w nowo utworzonych grupach jest przekazanie swojej wiedzy, czyli tego, co ustalili w poprzednich grupach, swoim kolegom i koleżankom. Ich zadaniem jest tak naprawdę nauczyć pozostałych członków swojej nowej grupy danego fragmentu materiału.

• Po zakończonym zadaniu uczniowie wracają do pierwotnych zespołów i wymieniają się zdobytymi informacjami. 

• W następnej kolejności nauczyciel rozpoczyna dyskusję na temat opracowanych zagadnień, a także na temat odpowiedzi do poleceń z bloku „Przeczytaj”. Poszczególne grupy biorą udział w dyskusji. Nad jej przebiegiem czuwa nauczyciel.

• Następnie uczniowie rozwiązują zadania z bloku ćwiczeń interaktywnych. Po ich rozwiązaniu następuje wspólne omówienie i wyjaśnienie trudniejszych kwestii przez nauczyciela.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel wyświetla na ekranie symulację interaktywną, a chętni uczniowie wykonują polecenia zawarte w tej części e‑materiału na forum klasy.

• Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów, ocenia pracę w grupach i przypomina cele zajęć.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

• Korzystając z dostępnych źródeł informacji, scharakteryzuj płaszczyzny urbanizacji w odniesieniu do miasta, w którym mieszkasz, lub najbliższego/największego ośrodka miejskiego w Twoim regionie.

• Można poprosić także o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Symulacja interaktywna może zostać wykorzystana podczas zróżnicowanych tematycznie zajęć dotyczących urbanizacji (zakres podstawowy: VIII. 13, XV. 6).