Autor: Joanna Kalinowska

Przedmiot: Historia

Temat: Batalia o „ziemie ruskie”. Wojny z Moskwą

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia proces powstawania Wielkiego Księstwa Moskiewskiego;

• wyjaśnia, na czym polegała polityka „zbierania ziem ruskich”;

• wyjaśnia, dlaczego w przypadku Litwy wykorzystywanie słabości sąsiada w dłuższej perspektywie okazało się nieopłacalne.

.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• metoda jigsaw.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia cele lekcji.

2. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy.

Faza realizacyjna:

1. Metoda jigsaw. Uczniowie odliczają do trzech (lub do sześciu w zależności od liczebności klasy). Łączą się w zespoły według przydzielonych numerów. Każda grupa opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• grupa 1 i 4 – Sąsiedzka korzyść,

• grupa 2 i 5 – „Zbieranie ziem ruskich”,

• grupa 3 i 6 – Konflikt.

Po zakończeniu pracy uczniowie zmieniają zespoły tak, by w każdym znalazła się przynajmniej jedna osoba z poprzednich grup. Uczniowie dzielą się wiedzą zdobytą wcześniej i uczą się od siebie nawzajem. Chętne lub wybrane osoby omawiają przydzielone zagadnienia. Pozostali uczniowie mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel poleca, aby uczniowie zapoznali się z mapą, a następnie w parach wykonali polecenie 2: „Oceń, do jakiego stopnia polityka władców moskiewskich »zbierania ziem ruskich« zakończyła się dla nich sukcesem”. Po wyznaczonym na przygotowanie odpowiedzi czasie wybrana para (albo ochotnicy) przedstawia swoją propozycję na forum klasy; pozostali uczniowie mogą się do niej odnosić i dodawać istotne ich zdaniem informacje.

3. Nauczyciel, nawiązując do polecenia 3, zadaje uczniom pytanie: Jakie znaczenie miały dla Polski straty poniesione na rzecz Moskwy w XVI w.? Uczniowie zgłaszają propozycje odpowiedzi, krótko dyskutują.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie najpierw indywidualnie wykonują ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się”, a następnie dobierają się w pary i weryfikują swoje odpowiedzi. W dalszym ciągu w parach wykonują ćwiczenia 3 i 5: analizują wspólnie mapę oraz fragmenty tekstu. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego. Później nauczyciel analizuje przebieg lekcji i przeprowadza ewaluację, z której wnioski wykorzysta w przyszłości.

2. Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy wylosowanej grupy.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

M. Markiewicz, Historia Polski 1492‑1795, Wydawnictwo Literackie 2009.

Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.

Wielka historia Polski, t. 1–10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami w sekcji „Mapa interaktywna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.