Dla nauczyciela
Autor: Justyna Szymańska
Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie
Temat: Koncepcje osobowości
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony
I. Człowiek w społeczeństwie. Uczeń:
1) charakteryzuje klasyczne koncepcje osobowości.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne:
Uczeń:
rozróżnia podstawowe teorie pojmowania osobowości;
analizuje różne cechy osobowości człowieka;
rozpoznaje w zachowaniu jednostki konkretne rodzaje oraz cechy osobowości i je nazywa.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
dyskusja panelowa;
dyskusja;
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przed lekcją chętne/wybrane osoby przygotowują prezentację na temat: „Podstawowe koncepcje osobowości”. Przedstawiają w nich teorie psychodynamiczne, społeczno‑poznawcze, humanistyczne, poznawcze, socjobiologiczne, narracyjne i teorie cech. Do każdego rodzaju teorii przygotowują również pytania pobudzające do aktywnego słuchania.
Faza wstępna:
Przedstawienie tematu „Koncepcje osobowości” i celów zajęć.
Śniegowa kula. Uczniowie w parach przygotowują wyjaśnienie pojęcia osobowość. Następnie łączą się w czwórki, porównują swoje pomysły, dyskutują i tworzą wspólną wersję propozycji. W kolejnym kroku łączą się w ósemki i coraz liczniejsze grupy, aż powstanie ogólnoklasowa wersja wyjaśnienia. Chętna/wybrana osoba zapisuje propozycję na tablicy.
Faza realizacyjna:
Przedstawienie uczniowskich prezentacji. Po każdej z nich następuje omówienie: uczniowie mogą zadawać pytania prelegentom, weryfikować i uzupełniać informacje.
Dyskusja na temat osobowości jako zespołu cech. Uczniowie przedstawiają swoje argumenty i opinie. Na zakończenie chętna osoba formułuje wnioski.
Praca ze schematem, w którym przedstawiono różne koncepcje osobowości. Uczniowie zapoznają się z głównymi założeniami teorii Hipokratesa, Z. Freuda, A. Adlera, C.G. Junga i H. Eysencka.
W kolejnym kroku zespół klasowy wspólnie lub w grupach uzupełnia mapę myśli cechami, które odpowiadają poszczególnym typom temperamentu. Następnie weryfikują ją ze schematem umieszczonym w poleceniu 3.
Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia nr 5–8, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.
Faza podsumowująca:
Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.
Chętne/wybrane osoby dokonują podsumowania zajęć ze swojego punktu widzenia.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne, których nie rozwiązali na zajęciach.
Materiały pomocnicze:
Ernest R. Hilgard, Wprowadzenie do psychologii, Warszawa 1967.
Osobowość a społeczne zachowanie się ludzi, red. Janusz Reykowski, Warszawa 1980.
Encyklopedia socjologii, Warszawa 1998.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium z sekcji „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.