Dla nauczyciela

Autor: Anna Juwan

Przedmiot: Biologia

Temat: Wpływ klimatu na różnorodność gatunkową i ekosystemową

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XI. Różnorodność biologiczna, jej zagrożenia i ochrona. Uczeń:
2) wymienia główne czynniki geograficzne kształtujące różnorodność gatunkową i ekosystemową Ziemi (klimat, ukształtowanie powierzchni); podaje przykłady miejsc charakteryzujących się szczególnym bogactwem gatunkowym; wykazuje związek pomiędzy rozmieszczeniem biomów a warunkami klimatycznymi na kuli ziemskiej;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XVIII. Różnorodność biologiczna, jej zagrożenia i ochrona. Uczeń:
2) wymienia główne czynniki geograficzne kształtujące różnorodność gatunkową i ekosystemową Ziemi (klimat, ukształtowanie powierzchni); podaje przykłady miejsc charakteryzujących się szczególnym bogactwem gatunkowym; podaje przykłady endemitów jako gatunków unikatowych dla danego miejsca regionu; wykazuje związek pomiędzy rozmieszczeniem biomów a warunkami klimatycznymi na kuli ziemskiej;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Scharakteryzujesz czynniki klimatyczne.

  • Określisz wpływ czynników klimatycznych na bioróżnorodność.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • odwrócona klasa;

  • z użyciem komputera;

  • rozmowa kierowana;

  • ćwiczenia interaktywne;

  • praca z filmem;

  • prezentacja;

  • gra dydaktyczna.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Wpływ klimatu na różnorodność gatunkową i ekosystemową”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”, a następnie rozwiązanie ćwiczenia nr 1 (w którym mają za zadanie wskazać, który czynnik klimatyczny najsilniej wpływa na przedstawione rozmieszczenie glonów) zawartego w sekcji „Sprawdź się”.

  2. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Ich zadaniem będzie wyszukanie informacji i materiałów (takich jak zdjęcia, filmy, artykuły) na następujące tematy:
    grupa I – wpływ czynników geograficznych na bioróżnorodność w strefie równikowej;
    grupa II – wpływ czynników geograficznych na bioróżnorodność w strefie międzyzwrotnikowej;
    grupa III – wpływ czynników geograficznych na bioróżnorodność w strefie umiarkowanej;
    grupa IV – wpływ czynników geograficznych na bioróżnorodność w strefie okołobiegunowej.
    Uczniowie przygotowują prezentację dotyczącą przydzielonego zagadnienia, wykorzystując wyszukane materiały.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

  2. Praca z multimedium („Film”). Nauczyciel wyświetla film zawarty w e‑materiale w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów. Następnie zadaje pytania: „Jakie czynniki kształtują klimat?”, „Czy w miejscach o podobnym klimacie znajdują się podobne biomy? Dlaczego?”.

Faza realizacyjna:

  1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji i omówienia przez grupy materiałów przygotowanych w domu. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje.

  2. Praca w parach. Uczniowie, pracując w parach, wykonują polecenie nr 2 do filmu: mają za zadanie wymienić czynniki klimatyczne mające negatywny wpływ na bioróżnorodność i określić, jakie trzy działania można podjąć, aby zmniejszyć wpływ działalności człowieka na klimat. Wybrane lub chętne osoby przedstawiają swoje propozycje na forum klasy. Pozostali uczniowie odnoszą się do prezentowanych rozwiązań.

  3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie ocenić – na podstawie przedstawionych informacji – czy postępujące ocieplenie klimatu będzie miało wpływ na rozmieszczenie gatunków zwierząt i roślin na Ziemi, oraz wskazać jaki) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie w 4‑osobowych grupach omawiają prawidłowe rozwiązanie. Po upływie wyznaczonego czasu wskazany przez nauczyciela przedstawiciel grupy prezentuje odpowiedź wraz z jej uzasadnieniem. Klasa ustosunkowuje się do niej. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia interaktywne od 2 do 6 z sekcji „Sprawdź się”, od najłatwiejszego do najtrudniejszego. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa.

  2. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenie nr 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

  • Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

  • Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Film” na innych lekcjach dotyczących bioróżnorodności, np. „Niszczenie siedlisk jako przyczyna spadku bioróżnorodności”, „Ogniska («gorące punkty») bioróżnorodności”.

Sprawdź się