Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Joanna Oparek

Przedmiot: Język polski

Temat: Sfinks z łbem wieprza. Portret pana Zagłoby

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
II. Kształcenie językowe.
2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:
6) rozpoznaje rodzaje stylizacji (archaizacja, dialektyzacja, kolokwializacja, stylizacja środowiskowa, biblijna, mitologiczna itp.) oraz określa ich funkcje w tekście;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
7) odróżnia dyskusję od sporu i kłótni;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
9) stosuje retoryczne zasady kompozycyjne w tworzeniu własnego tekstu; wygłasza mowę z uwzględnieniem środków pozajęzykowych;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;
Lektura obowiązkowa
25) Henryk Sienkiewicz, Potop;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

  • dowie się, jaką rolę odgrywa w cyklu powieściowym Henryka Sienkiewicza postać Jana Onufrego Zagłoby;

  • scharakteryzuje Zagłobę, analizując wybrane fragmenty utworów Henryka Sienkiewicza;

  • przeanalizuje wybrane fragmenty Trylogii Sienkiewicza, w których pojawia się postać Zagłoby, zwracając szczególną uwagę na sarmackie inklinacje bohatera;

  • zwróci uwagę na charakterystyczne cechy języka Zagłoby, analizując fragmenty jego wypowiedzi.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • mapa myśli;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji. Wspólne ustalenie celów zajęć i kryteriów sukcesu.

  2. Nauczyciel zaznacza jako wprowadzenie i ciekawostkę, że XIX‑wieczne wydania utworów Sienkiewicza były opatrzone podtytułami (Ogniem i mieczem. Powieść z lat dawnych; Quo vadis. Powieść z czasów Nerona). Dodaje również, że stworzona przez Sienkiewicza wizja sarmackiej Rzeczypospolitej wymagała odwołania się do wyobraźni barokowej i stylu epoki. Było to kluczowe dla koncepcji powieści z „lat dawnych”. Stylizacja językowa stanowiła niezwykle silną składową koncepcji Trylogii, jak również innych powieści historycznych Sienkiewicza.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel robi krótki wykład na temat zadań, jakie musiał stawiać sobie Henryk Sienkiewicz, przystępując do odtworzenia realiów i klimatu epoki. Zwraca przy tym uczniom uwagę, że właśnie w języku odzwierciedla się mentalność epoki. Archaizacja języka powieści wymagała więc analizy i odtworzenia całej sfery pojęciowej właściwej dla ludzi baroku. Nauczyciel podkreśla, że Henryk Sienkiewicz miał pełną świadomość, że stylizacja językowa nie jest zabiegiem powierzchownym, ale sposobem dotarcia do istoty rzeczywistości – chciał ukazać umysłowość, emocjonalność i system wartości epoki. Tylko w ten sposób mógł stworzyć wielowymiarowe i przekonujące postaci swych powieści.

  2. Uczniowie indywidualnie czytają treści sekcji „Przeczytaj”. Następnie na tej podstawie uczniowie w parach lub większych grupach przygotowują mapę myśli związaną z postacią Zagłoby.

  3. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się i wykonują ćwiczenia 1, 2, 3, 4. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia i komentuje. Ćwiczenie 5 może zostać wykonane wspólnie – propozycje odpowiedzi mogą zostać zapisane na tablicy. Ćwiczenie 7 uczniowie wykonują indywidualnie, a 6, 8 i 9 mogą być wykonane w formie dyskusji moderowanej.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie przechodzą do sekcji „Audiobook”, zapoznają się z materiałem i przystępują do wykonania poleceń 1 i 2 – mogą one zostać wykonane wspólnie w formie dyskusji moderowanej.

Praca domowa:

  1. Stwórz krótki tekst [200‑300 słów], w którym opiszesz jedną z przygód Jana Onufrego Zagłoby. Umieść bohatera w dowolnej epoce historycznej. Weź pod uwagę usposobienie bohatera, sposób bycia oraz język tej postaci.

  2. Znajdź we współczesnej kulturze [literatura, teatr, film, serial] bohatera, którego kreacja nawiązuje do postaci Sienkiewiczowskiego Zagłoby. Wskaż i omów rodzaj nawiązań pojawiających się między tymi bohaterami.

Materiały pomocnicze:

  • https://rcin.org.pl/Content/68672/PDF/WA248_81637_P-I-1269_budrewicz_o.pdf

  • Tadeusz Bujnicki, Sarmacko‑barokowy świat pana Zagłoby, [w:] Sienkiewicz dzisiaj. Eseje o twórczości autora Trylogii, oprac. K. Augustyniak, Warszawa 2016.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się