Scenariusz zajęć

Autor: Agata Krzak, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Czy magnez możemy spalić w tlenku węgla(IV)?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego: liceum, technikum, zakres  rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych.

III. Opanowanie czynności praktycznych. Uczeń:

1) bezpiecznie posługuje się sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi;

2) projektuje i przeprowadza doświadczenia chemiczne, rejestruje ich wyniki w różnej formie, formułuje obserwacje, wnioski oraz wyjaśnienia;

3) stawia hipotezy oraz proponuje sposoby ich weryfikacji;

4) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zakres rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne.

III. Opanowanie czynności praktycznych. Uczeń:

1) bezpiecznie posługuje się sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi;

2) projektuje i przeprowadza doświadczenia chemiczne, rejestruje ich wyniki w różnej formie, formułuje obserwacje, wnioski oraz wyjaśnienia;

3) stosuje elementy metodologii badawczej (określa problem badawczy, formułuje hipotezy oraz proponuje sposoby ich weryfikacji);

4) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wymagania szczegółowe

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

3) analizuje i porównuje właściwości fizyczne i chemiczne metali grup 1. i 2.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia właściwości fizyczne i chemiczne tlenku węgla(IV);

• wymienia właściwości fizyczne i chemiczne magnezu;

• wnioskuje, czy magnez można spalić w tlenku węgla(IV);

• pisze równanie reakcji magnezu z tlenkiem węgla(IV);

• projektuje i przeprowadza doświadczenie sprawdzające czy magnez spala się w obecności tlenku węgla(IV).

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• burza mózgów;

• mapa pojęć;

• kula śniegowa;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• eksperyment chemiczny;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu/smartfony, tablety;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda, marker;

• rzutnik multimedialny;

• aplikacja Kahoot!, Quizizz lub LearningApss.org.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania:

• Jakie substancje podtrzymują palenie, a jakie nie?

• W jaki sposób można ugasić ogień?

• Który z pierwiastków jest nazywany „pierwiastkiem życia” i dlaczego? Gdzie ten pierwiastek występuje?

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów pod kątem właściwości fizycznych i chemicznych magnezu. Wskazane niektóre właściwości magnezu będą sprawdzane w fazie realizacyjnej, np. palność, reakcja z tlenkiem węgla(IV).

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie uzupełniają wiadomości na temat tlenku węgla(IV) analizując samodzielnie treści w e‑materiale. Chętni uczniowie na forum klasy podają informacje o tej substancji – właściwości fizyczne i chemiczne.

2. Kula śniegowa. Nauczyciel zadaje pytanie: Czy magnez możemy spalić w tlenku węgla(IV)? Wyjaśnia uczniom, że będą teraz pracowali metodą kuli śniegowej i rozdaje uczniom sklerotki. Uczniowie najpierw indywidualnie opracowują odpowiedź na to pytanie zapisując odpowiedź. Następnie uczniowie łączą się w pary i porównują swoje odpowiedzi. Zapisują wspólne rozwiązanie. Potem łączą się w większe grupy (czwórki, ósemki, szesnastki) i konfrontują swoje odpowiedzi, a rozwiązania zapisują na oddzielnych sklerotkach. Następnie wypowiada się cała klasa, a ustalona odpowiedź razem z argumentami zostaje zapisana na tablicy.

3. Eksperyment chemiczny – „Czy magnez możemy spalić w tlenku węgla(IV)?”. Teraz uczniowie wykorzystają wiedzę zdobytą w e‑materiale oraz multimedium bazowym. Nauczyciel poprzez losowanie dzieli uczniów na grupy i rozdaje karty pracy. Uczniowie projektują eksperyment ze wskazaniem potrzebnego szkła i odczynników chemicznych oraz zaplanowaniem kolejno następujących po sobie czynności wykonania. Po wyznaczonym czasie chętni uczniowie prezentują na forum klasy swoje pomysły. Uczniowie wybierają odpowiednie szkło i odczynniki znajdujące się na stole laboratoryjnym, a następnie przeprowadzają eksperyment wg własnej instrukcji instrukcji (instrukcja dla nauczyciela materiałach pomocniczych). Uczniowie samodzielnie stawiają hipotezę, rysują schemat doświadczenia, obserwują zmiany podczas eksperymentu, zapisują równanie reakcji, wyciągają wnioski (wszystko zapisują w kartach pracy). Następnie na forum klasy przedstawiciel poszczególnych grup prezentują efekty pracy.

4. Praca indywidualna. Każdy z uczniów posiada komputer/tablet, na którym można odtworzyć e‑materiał. Uczestnicy zajęć samodzielnie analizują tekst w e‑materiale. Następnie uczniowie zapoznają się z medium bazowym (grafika interaktywna). Samodzielnie wykonują polecenie do medium bazowego. Następnie uczniowie wspólnie weryfikują rozwiązanie polecenia do multimedium bazowego. Po przeanalizowaniu multimedium, uczniowie wypowiadają się o słuszności ustalonego rozwiązania w zadaniu „Kula śniegowa”.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów poprzez zadawanie pytań lub nauczyciel może przygotować quiz z wykorzystaniem aplikacji Kahoot!, Quizizz lub LearningApss.org z zastosowaniem smartfonów/tabletów. Uczniowie odpowiadają na przykładowe pytania:

• Czy magnez można spalić w tlenku węgla(IV)?

• Reakcja tlenku magnezu z tlenkiem węgla(IV) jaki to typ reakcji?

• Jakie są produkty tej reakcji?

• Jakie są podobieństwa i różnice podczas spalania magnezu w tlenie i tlenku węgla(IV)?

• Czego użyjesz do gaszenia ognia podczas palącego się magnezu?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Dziś nauczyłem/łam się, że...

• Łatwe było dla mnie...

• Trudności sprawiło mi...

• Zaskoczyło mnie...

• Wiadomości przedstawione na lekcji były podane w ... sposób.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana podczas przygotowywania się ucznia do sprawdzianu lub do zdobycia wiedzy w razie nieobecności ucznia na lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Czy magnez można spalić w tlenku węgla(IV)?

• Reakcja tlenku magnezu z tlenkiem węgla(IV) jaki to typ reakcji?

• Jakie są produkty tej reakcji?

• Jakie są podobieństwa i różnice podczas spalania magnezu w tlenie i tlenku węgla(IV)?

• Czego użyjesz do gaszenia ognia podczas palącego się magnezu?

2. Doświadczenie chemiczne „Czy magnez możemy spalić w tlenku węgla(IV)?”.

Sprzęt i szkło laboratoryjne: kolby stożkowe, łyżeczki do spalań, zapalniczka/zapałki.

Odczynniki chemiczne: opiłki magnezu, tlenek węgla(IV) (może być syfon napełniony gazem).

Instrukcja wykonania:

• Napełnij kolbę tlenkiem węgla(IV) z syfonu.

• Zapal magnez na łyżeczce do spalań i przenieś go do kolby z tlenkiem węgla(IV).

• Obserwuj zmiany.

3. Karta charakterysyki substancji.

4. Karta pracy ucznia: