Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Agata Krzak, Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: chemia
Temat: Czy magnez możemy spalić w tlenku węgla(IV)?
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego: liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
Wymagania ogólne
II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:
1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych.
III. Opanowanie czynności praktycznych. Uczeń:
1) bezpiecznie posługuje się sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi;
2) projektuje i przeprowadza doświadczenia chemiczne, rejestruje ich wyniki w różnej formie, formułuje obserwacje, wnioski oraz wyjaśnienia;
3) stawia hipotezy oraz proponuje sposoby ich weryfikacji;
4) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Zakres rozszerzony
Wymagania ogólne
II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:
2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne.
III. Opanowanie czynności praktycznych. Uczeń:
1) bezpiecznie posługuje się sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi;
2) projektuje i przeprowadza doświadczenia chemiczne, rejestruje ich wyniki w różnej formie, formułuje obserwacje, wnioski oraz wyjaśnienia;
3) stosuje elementy metodologii badawczej (określa problem badawczy, formułuje hipotezy oraz proponuje sposoby ich weryfikacji);
4) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wymagania szczegółowe
X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:
3) analizuje i porównuje właściwości fizyczne i chemiczne metali grup 1. i 2.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wymienia właściwości fizyczne i chemiczne tlenku węgla(IV);
wymienia właściwości fizyczne i chemiczne magnezu;
wnioskuje, czy magnez można spalić w tlenku węgla(IV);
pisze równanie reakcji magnezu z tlenkiem węgla(IV);
projektuje i przeprowadza doświadczenie sprawdzające czy magnez spala się w obecności tlenku węgla(IV).
Strategie nauczania:
asocjacyjna;
problemowa.
Metody i techniki nauczania:
dyskusja dydaktyczna;
burza mózgów;
mapa pojęć;
kula śniegowa;
ćwiczenia uczniowskie;
analiza materiału źródłowego;
eksperyment chemiczny;
technika zdań podsumowujących.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca zbiorowa.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu/smartfony, tablety;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, kreda, marker;
rzutnik multimedialny;
aplikacja Kahoot!, Quizizz lub LearningApss.org.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania:
Jakie substancje podtrzymują palenie, a jakie nie?
W jaki sposób można ugasić ogień?
Który z pierwiastków jest nazywany „pierwiastkiem życia” i dlaczego? Gdzie ten pierwiastek występuje?
Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów pod kątem właściwości fizycznych i chemicznych magnezu. Wskazane niektóre właściwości magnezu będą sprawdzane w fazie realizacyjnej, np. palność, reakcja z tlenkiem węgla(IV).
Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.
Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.
Faza realizacyjna:
Uczniowie uzupełniają wiadomości na temat tlenku węgla(IV) analizując samodzielnie treści w e‑materiale. Chętni uczniowie na forum klasy podają informacje o tej substancji – właściwości fizyczne i chemiczne.
Kula śniegowa. Nauczyciel zadaje pytanie: Czy magnez możemy spalić w tlenku węgla(IV)? Wyjaśnia uczniom, że będą teraz pracowali metodą kuli śniegowej i rozdaje uczniom sklerotki. Uczniowie najpierw indywidualnie opracowują odpowiedź na to pytanie zapisując odpowiedź. Następnie uczniowie łączą się w pary i porównują swoje odpowiedzi. Zapisują wspólne rozwiązanie. Potem łączą się w większe grupy (czwórki, ósemki, szesnastki) i konfrontują swoje odpowiedzi, a rozwiązania zapisują na oddzielnych sklerotkach. Następnie wypowiada się cała klasa, a ustalona odpowiedź razem z argumentami zostaje zapisana na tablicy.
Eksperyment chemiczny – „Czy magnez możemy spalić w tlenku węgla(IV)?”. Teraz uczniowie wykorzystają wiedzę zdobytą w e‑materiale oraz multimedium bazowym. Nauczyciel poprzez losowanie dzieli uczniów na grupy i rozdaje karty pracy. Uczniowie projektują eksperyment ze wskazaniem potrzebnego szkła i odczynników chemicznych oraz zaplanowaniem kolejno następujących po sobie czynności wykonania. Po wyznaczonym czasie chętni uczniowie prezentują na forum klasy swoje pomysły. Uczniowie wybierają odpowiednie szkło i odczynniki znajdujące się na stole laboratoryjnym, a następnie przeprowadzają eksperyment wg własnej instrukcji instrukcji (instrukcja dla nauczyciela materiałach pomocniczych). Uczniowie samodzielnie stawiają hipotezę, rysują schemat doświadczenia, obserwują zmiany podczas eksperymentu, zapisują równanie reakcji, wyciągają wnioski (wszystko zapisują w kartach pracy). Następnie na forum klasy przedstawiciel poszczególnych grup prezentują efekty pracy.
Praca indywidualna. Każdy z uczniów posiada komputer/tablet, na którym można odtworzyć e‑materiał. Uczestnicy zajęć samodzielnie analizują tekst w e‑materiale. Następnie uczniowie zapoznają się z medium bazowym (grafika interaktywna). Samodzielnie wykonują polecenie do medium bazowego. Następnie uczniowie wspólnie weryfikują rozwiązanie polecenia do multimedium bazowego. Po przeanalizowaniu multimedium, uczniowie wypowiadają się o słuszności ustalonego rozwiązania w zadaniu „Kula śniegowa”.
Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów poprzez zadawanie pytań lub nauczyciel może przygotować quiz z wykorzystaniem aplikacji Kahoot!, Quizizz lub LearningApss.org z zastosowaniem smartfonów/tabletów. Uczniowie odpowiadają na przykładowe pytania:
Czy magnez można spalić w tlenku węgla(IV)?
Reakcja tlenku magnezu z tlenkiem węgla(IV) jaki to typ reakcji?
Jakie są produkty tej reakcji?
Jakie są podobieństwa i różnice podczas spalania magnezu w tlenie i tlenku węgla(IV)?
Czego użyjesz do gaszenia ognia podczas palącego się magnezu?
Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:
Dziś nauczyłem/łam się, że...
Łatwe było dla mnie...
Trudności sprawiło mi...
Zaskoczyło mnie...
Wiadomości przedstawione na lekcji były podane w ... sposób.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Grafika interaktywna może zostać wykorzystana podczas przygotowywania się ucznia do sprawdzianu lub do zdobycia wiedzy w razie nieobecności ucznia na lekcji.
Materiały pomocnicze:
Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):
Czy magnez można spalić w tlenku węgla(IV)?
Reakcja tlenku magnezu z tlenkiem węgla(IV) jaki to typ reakcji?
Jakie są produkty tej reakcji?
Jakie są podobieństwa i różnice podczas spalania magnezu w tlenie i tlenku węgla(IV)?
Czego użyjesz do gaszenia ognia podczas palącego się magnezu?
Doświadczenie chemiczne „Czy magnez możemy spalić w tlenku węgla(IV)?”.
Sprzęt i szkło laboratoryjne: kolby stożkowe, łyżeczki do spalań, zapalniczka/zapałki.
Odczynniki chemiczne: opiłki magnezu, tlenek węgla(IV) (może być syfon napełniony gazem).
Instrukcja wykonania:
Napełnij kolbę tlenkiem węgla(IV) z syfonu.
Zapal magnez na łyżeczce do spalań i przenieś go do kolby z tlenkiem węgla(IV).
Obserwuj zmiany.
Karta charakterysyki substancji.
Karta pracy ucznia: