Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Zjednoczenie Niemiec w 1990 roku

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje przyczyny powojennego podziału Niemiec;

• wyjaśnia przyczyny i przebieg zjednoczenia Niemiec w 1990 r.

• opisuje stosunek państw europejskich i Stanów Zjednoczonych do kwestii zjednoczenia NRD i RFN;

• tłumaczy symbolikę upadku muru berlińskiego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel prosi uczniów, aby przygotowali wiadomości na temat okoliczności powstania dwóch państw niemieckich po II wojnie światowej oraz budowy muru berlińskiego.

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej? Prosi wskazaną osobę (albo ochotnika) o przypomnienie najważniejszych informacji o powstaniu dwóch państw niemieckich. Uczeń krótko przedstawia informacje, prowadzący w razie konieczności dopowiada istotne fakty.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel omawia okoliczności narodzin idei zjednoczenia podzielonych państw niemieckich: charakteryzuje różnice w sytuacji gospodarczej i politycznej, oczekiwania Niemców wschodnich oraz ideę przyłączenia terenów do RFN (założenie przyłączenia Niemiec wschodnich do zachodnich).

2. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Jak myślicie, jaka była reakcja państw europejskich i USA na coraz częściej padające hasło zjednoczenia Niemiec? Czy były to reakcje pozytywne, czy negatywne? Komu mogło zależeć na zjednoczeniu (oprócz samych Niemców), a kto mógł się czuć zaniepokojony tym faktem? Dlaczego? Uczniowie próbują intuicyjnie odpowiedzieć na te pytania.

3. Praca z pierwszym multimedium („Prezentacja multimedialna”). Nauczyciel poleca, aby uczniowie w parach zapoznali się z tekstami w prezentacji, a następnie wykonali polecenie 2 – ocenili słuszność obaw, które pojawiały się na arenie międzynarodowej w związku z ideą zjednoczenia państw niemieckich. Wybrana para przedstawia odpowiedź, pozostali uczniowie mogą ją komentować i rozwijać.

4. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel jako uzupełnienie pracy uczniów odtwarza pierwszy z filmów, a następnie prosi, aby uczniowie indywidualnie wykonali polecenie 2: „Wyjaśnij, dlaczego akurat Stany Zjednoczone najsilniej wspierały proces zjednoczenia Niemiec. Czy przebiegł on zgodnie z założeniami USA?”. Jedna osoba odpowiada na pytanie, w razie potrzeby nauczyciel koryguje odpowiedź albo dopowiada pominięte informacje.

5. Nauczyciel omawia podejście polskich polityków i społeczeństwa do kwestii zjednoczenia Niemiec, wyjaśniając początkowe obawy, a potem zmianę stanowiska i wspieranie idei zjednoczeniowej. Objaśnia symboliczne znaczenie rozbierania przez Niemców muru berlińskiego. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie 3 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie 2, dopasowując daty do wydarzeń, oraz ćwiczenie 4 – analizują ilustrację.

Praca domowa:

Wykonaj polecenie 3 z sekcji „Prezentacja multimedialna”: „Jakie działania afirmujące pozytywny stosunek do procesu zjednoczeniowego można było zauważyć wśród niemieckiego społeczeństwa? Wyjaśnij, z czego wynikały takie zachowania”.

Materiały pomocnicze:

Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska‑Bondaruk, Warszawa 2002.

Drogi do wolności. Drogi do wspólnej Europy 1945–2007, pod red. J. Eislera, Warszawa 2008.

Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.

G. Grass, W drodze z Niemiec do Niemiec: dziennik roku 1990, przeł. S. Błaut, Gdańsk 2012.

W. Czapliński, A. Galos, W. Korta, Historia Niemiec, Wrocław 1990.

Polska wobec zjednoczenia Niemiec. Dokumenty dyplomatyczne, red. W. Borodziej, Warszawa 2006.

Film Good bye, Lenin!, reż. W. Becker, 2003.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się z dwiema częściami filmu przed lekcją, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę. Multimedium to może również zostać wykorzystane w lekcji o stosunkach polsko‑niemieckich w czasie przemian 1989 roku.