Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Powstanie listopadowe na arenie międzynarodowej i jego szanse

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia reakcję państw zaborczych na wybuch powstania listopadowego;

• omawia reakcję innych państw, ze szczególnym uwzględnieniem Francji, Anglii i Państwa Kościelnego;

• ocenia, czy powstanie listopadowe miało szanse zakończyć się powodzeniem.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Powstanie listopadowe na arenie międzynarodowej i jego szanse”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Dwóch chętnych lub wybranych uczniów (albo dwa zespoły liczące maksymalnie do trzech osób) przygotowują prezentacje na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz dodatkowych źródeł, które może im wskazać nauczyciel. Pierwszy z uczniów lub pierwsza grupa skupia się na reakcji na powstanie listopadowe zaborców, druga – na reakcji innych państw.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel poleca wybranej osobie, aby odczytała wyświetlony na tablicy temat lekcji oraz cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia krótko planowany przebieg zajęć.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej? Uczniowie powinni wspomnieć o porządku powiedeńskim, powstaniu Królestwa Polskiego i łamaniu przez cara postanowień konstytucji, wybuchu powstania listopadowego. Mogą również wspomnieć o innych rewolucyjnych wystąpieniach w Europie.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Wskazani przed lekcją uczniowie prezentują i omawiają efekty swojej pracy. Nauczyciel oraz inni uczniowie zadają pytania prezentującym, w razie potrzeby uzupełniają ich wypowiedzi.

2. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Wybrana osoba czyta polecenie 1: „Wyjaśnij, dlaczego Rosjanom zależało na samodzielnym zdławieniu powstania listopadowego”. Po zapoznaniu się z materiałem uczniowie dzielą się na czteroosobowe grupy i opracowują odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje. Podobnie uczniowie podchodzą do polecenia 3: wyjaśniają, dlaczego polski zryw niepodległościowy nie zyskał wsparcia w innych państwach.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel prezentuje kolejny film. Uczniowie, pracując w parach, przygotowują odpowiedź na polecenie 3: odnoszą się do wymienionych przez historyka błędów, które zaważyły na klęsce powstania. Po wyznaczonym czasie wybrane pary odczytują swoje odpowiedzi na forum wraz z uzasadnieniem. Inni uczniowie uzupełniają ich wypowiedzi, dyskutują o zgłoszonych propozycjach. Nauczyciel pilnuje porządku pracy oraz ocenia pracę uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?

2. Prowadzący omawia i ocenia pracę uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

A. Chwalba, Historia Polski 1795–1918, Kraków 1987.

H. Kocój, Od Konstytucji 3 maja i insurekcji kościuszkowskiej do powstania listopadowego, t. 2, Oświęcim 2017.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie na podstawie filmów przygotowują krótką notatkę, w której podsumowują reakcję Europy na powstanie listopadowe i odnoszą się do pytania o możliwość zwycięstwa powstańców.