Polecenie 1

Zapoznaj się z drugą częścią wykładu prof. Andrzeja Chwalby i wykonaj kolejne polecenia.

RiQt6Tn0GOKyj
Film nawiązuje do powstania listopadowego na arenie międzynarodowej, część druga.
Polecenie 2

Wyjaśnij, dlaczego mimo niechęci rządów do powstania listopadowego społeczeństwa europejskie wspierały zryw Polaków. Wskaż inne wydarzenia w ówczesnej Europie, w których istotną rolę odgrywały idee niepodległościowe i narodowe.

RZGkBICernbW7
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
Polecenie 3

Który z błędów powstańców wymienionych przez eksperta twoim zdaniem najbardziej przyczynił się do upadku powstania? Uzasadnij odpowiedź.

Ri3EbTkv260mH
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z tekstami źródłowymi, a następnie wykonaj polecenie.

Tekst A

1
Fragment memoriału, który przełożył w imieniu rządu wodzowi naczelnemu Janowi Skrzyneckiemu ks. Adam Czartoryski 14 czerwca 1931 r.

Zapewniano [nas], że po jednym jeszcze zwycięstwie zamienią się ciche słowa i skryte chęci na głośne i oficjalne wyrazy, na skuteczną pomoc i wsparcie. [Jednakże klęska w bitwie pod Ostrołęką wpłynęła negatywnie na skuteczność działań polskiej dyplomacji]. Słowem, cóżkolwiek zechcemy żądać od dworów zagranicznych, czy wdania się, czy mediacji, czy uznania i wsparcia, czy nareszcie formalnego połączenia przez kombinacje dotyczące przyszłego naszego tronu – niczego się nie można od nich spodziewać, niczego, co by choć w części odpowiedziało oczekiwaniom i żądaniom Narodu, chyba że ważne korzyści wojenne poprzedzą korzyści, które by oswobodziły teraźniejsze granice Królestwa i rozstrzygnęły na naszą stronę los tegorocznej kampanii, przynajmniej los wojska nieprzyjacielskiego, dziś przeciw nam walczącego. […] Nic nam dotąd z pewnością nie zapowiada, aby przeciągnione tylko, niepewne, a może pogorszone położenie nasze miało zmienić politykę gabinetów i zachęcić ich do ocalających nas kroków, byleśmy tylko potrafili istnieć jeszcze; owszem, lękać się trzeba, że skoro mocarstwa przewidywać będą nasz bliski upadek, cofną się i powiedzą, jak dotąd mówiły, że nie warto konającego ratować.

B Źródło: Fragment memoriału, który przełożył w imieniu rządu wodzowi naczelnemu Janowi Skrzyneckiemu ks. Adam Czartoryski 14 czerwca 1931 r. Cytat za: Jerzy Łojek, Szanse powstania listopadowego, Warszawa 1966, s. 104–105.

Tekst B

1
Fragment wiersza rosyjskiego poety Aleksandra Puszkina Oszczercom Rosji z sierpnia 1931 r.

Wy nas – nienawidzicie!
Za co? Czy za to, że na zgliszczach
Płonącej Moskwy, pod przemocą,
My nie uznaliśmy zuchwalca i bożyszcza,
Pod którym legliście dygocąc? 
Czy za to, że w przepaści głąb 
Strąciliśmy bożyszcze ono,
Ciążące państwom zmorą złą,
I okupili własną krwią
Europy wolność – pokój – honor?
[…]
Groźniście w słowach! Lecz spróbujcie czynu!
[…]
Czy nam z Europą wadzić się pierwszyzna?
[…]
Może nas mało? Może ta ojczyzna?
Zali od Permu do Taurydy,
Od chłodnych fińskich skał
Po skwarny brzeg Kolchidy,
Od wstrząśniętego Kremla wrót
Po Chin znieruchomiałych ściany – 
[…]
Nie dźwignie się rosyjski lud? 
Więc nam wyślijcie, krasomówce,
Swych rozjątrzonych synów hufce,
Na polach Rosji dość jest miejsca dla nich
Pośród nieobcych im mogilnych grud.

C Źródło: Fragment wiersza rosyjskiego poety Aleksandra Puszkina Oszczercom Rosji z sierpnia 1931 r. Cytat za: Jerzy Łojek, Szanse powstania listopadowego, Warszawa 1966, s. 102–103.
RkaaLittx2rP3
Łączenie par. . Obaj autorzy uznawali pomoc mocarstw zachodnich dla Polski za realną. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Adam Czartoryski w sposób bardziej wyważony i trafny oceniał stosunek mocarstw zachodnich do sprawy polskiej. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Oba teksty powstały w celach propagandowych: autorzy usiłowali skłonić swoje narody do ofiarnej walki. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Zarówno Puszkin jak i Czartoryski w swoich tekstach przywołują nieudaną wyprawę Napoleona na Moskwę z 1812 r.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Obaj autorzy podzielali przekonanie, że Polacy nie będą w stanie samodzielnie pokonać Rosji. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
31
Ćwiczenie 2

Zapoznaj się z fragmentami monografii współczesnego historyka oraz wiersza z epoki, a następnie wykonaj polecenie.

Tekst A

1
Współczesny historyk Jerzy Zdrada o przyczynach klęski powstania listopadowego

Zgodnie uważa się, że powstanie prowadzone lepiej wojskowo mogło walczyć z Rosją dłużej i skuteczniej. […] Zapoczątkowane jeszcze w XIX w. […] polemiki publicystyczno‑historyczne trwają nadal. Podkreśla się, że o klęsce powstania [zadecydował], źle wybrany termin podjęcia walki, brak rządu rewolucyjnego, wypuszczenie w.ks. Konstantego, bezczynność pierwszych tygodni, brak inicjatywy strategicznej, rezygnacja z przeniesienia teatru wojny na Litwę, kunktatorskie prowadzenie wojny przez Skrzyneckiego, pasywność wobec Paskiewicza, a wreszcie czynniki polityczne, w tym zwłaszcza oglądanie się na dyplomację europejską i zaniechanie reformy włościańskiej. Ogromny to już, a przecież niepełny katalog… Nic więc dziwnego, że wstrząs wywołany w społeczeństwie polskim nadziejami w okresie zwycięstw, a wnet po nich klęską tak wielką, przez następne dziesięciolecia wpływał na kształtowanie się myśli politycznej i wojskowej, programów ideowych obozów politycznych, znajdował wyraz w wielkiej literaturze i sztuce polskiej.

D Źródło: Współczesny historyk Jerzy Zdrada o przyczynach klęski powstania listopadowego. Cytat za: Jerzy Zdrada, Historia Polski 1795–1914, Warszawa 2005, s. 193–194.

Tekst B

1
Gustaw Ehrenberg Gdy naród do boju wystąpił z orężem (fragment hymnu z 1831 r.)

Gdy naród na pole wystąpił z orężem,
Panowie na sejmie radzili;
Gdy lud Polski krzyczał: Umrzem lub zwyciężem!
Panowie o czynszach prawili.
Gdy wiara porwała siekiery i kosy,
W siermięgach z województw ruszyła;
Panowie uczone podnosili głosy,
Gadali wymownych słów siła.
[…]
Armaty pod Stoczkiem zdobywała wiara
Rękami czarnemi od pługa,
Panowie w stolicy palili cygara,
Radzili o braciach zza Buga.
Radzili, prawili, i w mądréj swej głowie
Ukuli rozejmy, traktaty;
O cześć wam panowie! o cześć wam posłowie!
O cześć wam hrabiowie, magnaty!
[…]
Ach waszym był synem ów niecny dyktator,
Co zdradził i naród i sławę,
I wódz nasz naczelny, pobożny kunktator,
I zdrajca, co sprzedał Warszawę.
Wieśniacy nie znają Wiedeńskich traktatów,
Nie wierzą w układy z carami,
Lecz biją Moskali, wieszają magnatów,
I mścić się umieją stryczkami.

E Źródło: Gustaw Ehrenberg, Gdy naród do boju wystąpił z orężem (fragment hymnu z 1831 r.), dostępny w internecie: pl.wikisource.org.
R1L4gdsJgf93o
Możliwe odpowiedzi: 1. Nieudolne próby pertraktacji z Rosją prowadzone przez wysłanników gen. Chłopickiego, 2. Fiasko przeniesienia działań wojennych na Ziemie Zabrane, 3. Zbyt duży nacisk na działania dyplomatyczne, 4. Niewykorzystane zwycięstwa militarne, 5. Władze powstańcze reprezentowały głównie wyższe warstwy społeczne, 6. Brak realnych działań w kierunku poprawy warunków życia i pracy włościan, 7. Opóźnianie działań zaczepnych przeciwko Rosjanom przez gen. Skrzyneckiego, 8. Dysproporcja sił na korzyść Rosji, 9. Nieudolność i brak determinacji władz powstańczych, 10. Niesprzyjający walkom jesienno-zimowy czas początku powstania, 11. Bierność zachodnich mocarstw