Autor: Anna Juwan

Przedmiot: Biologia

Temat: Wrażliwość zmysłu smaku człowieka

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
V. Budowa i fizjologia człowieka.
7. Regulacja nerwowa. Uczeń:
8) przedstawia budowę oraz działanie oka i ucha; omawia podstawowe zasady higieny wzroku i słuchu;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XI. Funkcjonowanie zwierząt.
2. Porównanie poszczególnych czynności życiowych zwierząt, z uwzględnieniem struktur odpowiedzialnych za ich przeprowadzanie.
6) Regulacja nerwowa. Uczeń:
l) przedstawia budowę i rolę zmysłu smaku i węchu,

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Przedstawisz budowę i główne funkcje języka.

  • Opiszesz strukturę, która u człowieka odpowiada za odbieranie smaku.

  • Określisz substancje wzorcowe używane do określenia progu pobudliwości dla danego smaku.

  • Wskażesz nerwy czaszkowe, przewodzące informację o odbieranym smaku.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem komputera;

  • rozmowa kierowana;

  • analiza grafiki interaktywnej;

  • śniegowa kula;

  • ćwiczenia interaktywne.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

  1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

  2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel rozpoczyna pogadankę, zadając pytanie:
    – Jak jest zbudowany język i jakie są jego główne funkcje?

Faza realizacyjna:

  1. Kula śniegowa. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą kuli śniegowej, poszukując w udostępnionym e‑materiale odpowiedzi na następujące pytania:
    – Jaka struktura odpowiada za odbieranie smaku u człowieka?
    – Jakie substancje wzorcowe używane są do określenia progu pobudliwości dla danego smaku?
    – Jakie nerwy czaszkowe przewodzą informację na temat odbieranego smaku?
    Nauczyciel objaśnia wspomnianą wyżej metodę i wynikające z niej kolejne etapy pracy:
    1) najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać odpowiedzi na zadane pytania;
    2) potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi;
    3) kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi;
    4) uczniowie utworzą 8‑osobowe zespoły i znów porównają swoje propozycje;
    5) przedstawiciele poszczególnych zespołów 8‑osobowych zaprezentują na forum klasy uzgodnione w grupie odpowiedzi.

  2. Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Nauczyciel wyświetla schematy ilustrujące rozkłady odpowiedzi dla rozpoznawania smaku w opisanym badaniu i wspólnie z uczniami dokonuje ich analizy. Prosi podopiecznych, by wskazali smak, z którym mylony był smak kwaśny (polecenie nr 1).

  3. Uczniowie, pracując w parach, wykonują polecenie nr 2: „Podaj hipotezę badania, zapisz obserwacje oraz wnioski”. Nauczyciel w razie potrzeby naprowadza ich na prawidłowe rozwiązanie.

  4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel wyświetla treść ćwiczenia nr 7 („Wyjaśnij, dlaczego produkty nierozpuszczalne w wodzie, np. plastik, nie wywołują wrażeń smakowych”) z sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie rozwiązują je wspólnie na forum klasy.

  5. Uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie – na podstawie przedstawionych informacji – wyjaśnić, dlaczego połączenie sosu pomidorowego i parmezanu albo burgera z wołowiny z serem i pomidorem uważane jest za smaczne), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Po jego wykonaniu następuje omówienie rezultatów na forum klasy.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.

  2. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

  • Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

  • „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

  • Multimedium zamieszczone w sekcji „Grafika interaktywna” można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.